Görüntünün yüksek çözünürlüğü için tıklayınız.
Karadeliklerin küçük bir bölümü neden yüksek miktarlarda enerji yayar? Gökbilimciler bu sorunun yanıtı için NASA’nın Swift uydusundan aldıkları verileri değerlendiriyor.
Bu sorunun kaynağı ise süper kütleli karadeliklerin yalnızca yüzde biri. Elde edilen veriler bu yüksek enerjiyi birleşen gökadaların yeni karadeliklerinin oluşturduğunu gösteriyor. İleride Samanyolu’nun merkezindeki karadeliğin de aynı etkiye sahip olabileceği ortaya çıkarıldı. Çalışma sonuçları Astrophysical Journal Letters’ın 20 Haziran sayısında yer alacak.
Gökada merkezleri ya da çekirdeklerindeki gelen bu yoğun ışımadan bir milyon ile bir milyar güneş kütleli karadelikler sorumlu. Güneş enerjisinin 10 milyar katı kadar enerji yayan aktif gökada çekirdekleri evrendeki en parlak nesnelerdir. Bu nesneler arasında kuasar ve blazarlar bulunuyor.
Maryland Üniversitesi’nden Michael Koss, “Kuramcılar gökada birleşmelerinden oluşan enerjinin merkezdeki Karadeliği beslediğini gösterdi. Çalışma bize karadeliklerin nasıl genişlediğini açıklıyor” diyor.
Swift uydusunun X-ışınlarıyla çalışması gökbilimcilere aktif gökada çekirdeklerinin çokluğunu da gösterdi. Gökada çekirdeğindeki karadelikten ışık gelmezken onun çevresini saran toz ve gaz diskinden salınan ışık görünür ve morötesi dalga boyu ile düşük dalga boylu X-ışınları yardımıyla sezilebilir. Karadeliğin yakınındaki sıcak tozdan gelen kızılötesi ışık yolu üzerindeki yıldız oluşum bölgelerinden de geçebileceğinden gökbilimcileri yanıltabilir. Güçlü ve enerjik X-ışınları karadeliğin yerini doğrudan saptanması için yeterli olabilir.
2004 yılından bu yanan görevi başında olan Swift uydusu, gökyüzünün haritasını X-ışınlarını algılayarak yapıyor.
Şimdiye kadar yapılan çalışmalarla 650 milyon ışık yılı uzaklıkta bulunan aktif gökada çekirdeklerinin düzinelercesini ortaya çıkarıldı.
Koss: “Swift bize çok farklı aktif gökada çekirdeklerinin görüntülerini iletiyor. Bu gökadaların belki de % 60’ı önümüzdeki 1 milyar yıl içinde birleşecek. Birleşmenin tetikleyicileri de bu aktif gökada çekirdekleridir.”
Michigan Üniversitesi’nden Gökbilimci Joel Bregman ise bugüne kadar hiç bu kadar net şekilde aktif gökada çekirdeği hareketinin başlangıcını görmediklerini belirtiyor. “Bu Swift’in güçlü X-ışınlarını algılama yeteneğiyle oluyor ve sürecin başını bize gösteriyor” diyor.
Swift uydusu NASA/Goddard tarafından Kasım 2004 yılında fırlatılmıştı. Swift uydusunun çalışmalarına İngiltere, Almanya, İtalya ve Japonya’da destek sağlamaktadır.
Kaynak: NASA/Swift
