CSIRO’nun 64 m’lik Parkes radyo teleskopu ile yüklü parçacıkların gökadamız merkezinden süpersonik hızlarla uzaklaştığı tespit edildi.
2010 yılında “Fermi baloncukları” adıyla bilinen gözlemlere ait bulgular, Nature Dergisi’nin 2 Ocak sayısında Avustralya, ABD, İtalya ve Hollanda gökbilimcilerinin oluşturduğu bir ekip tarafından yayınlandı.
Ekip üyesi Batı Avustralya Üniversitesi’nden ve Uluslararası Radyo Astronomi Merkezi Gözlemevi müdür yardımcısı Profesör Lister-Staveley-Smith“İnanılmaz miktarda enerji çıkışları gerçekleşiyor” diyor.
“Enerji kaynakları her zaman gizemlidir, ancak biz bir süpernova patlaması sonucunda (ölmekte olan büyük bir yıldızın patlaması) milyon kere enerjinin açığa çıktığını biliyoruz.”
Bunlar galaktik düzlemde üstten alta 50 000 ışık yılı (beş yüz bin milyon kere milyon kilometre) kadar uzağa gider. Bu da gökadamızın yarısı çapına (100 000 ışık yılı ya da bir milyon kere milyon kere milyon kilometre) eşittir.
“Güneş Sistemimiz Samanyolu merkezinden yaklaşık 30 000 ışık yılı uzaklıkta olduğundan ve bu jetler farklı yönlerde hareket ettiğinden bize bir zararları olmaz” diyor Profesör Staveley-Smith.
Dünya’da insan gözünün göremediği parçacık akımları, ufkun bir ucundan diğerine kadar gökyüzünün üçte ikisi boyunca uzanır.
NASA’nın Fermi Uzay Teleskopu ile farkedilen (bundan dolayı adına Fermi baloncukları denildi) akım daha sonra mikrodalga yayılımı ile Wilkonson Mikrodalga Anizotropi Sondası (WMAP) ve gama ışını ile Planck Uzay Teleskopu ile de gözlendi.
“Uzay telekoplarının gözlemlerine, yer merkezli Parkes radyo teleskopunun gözlemleri eklenince bu muazzam çıkışların gücünü anlamaya başladık” diyor Profesör Staveley-Smith.
Daha önce bu çıkışların gökada merkezindeki süper kütleli karadeliğin yakaladığı yıldız oluşumları ve benzeri gök cisimlerinden yayıldığı üzerine tartışmalar vardı.
Nature’de duyurulan son veriler bunun son yüz milyon yıldır galaktik merkezde patlayan yıldızlı cisimlerden kaynaklı olduğunu gösterir.
Ekip üyesi Profesör Bryan Gaensler: “Bu çıkışların manyetik enerji içeriğini inceleyerek birçok yıldız oluşum sırasında yayılmış olduklarını belirledik” diyor.
Kutuplanma özellikleri ve çıkışların manyetik alanlarına ait ileri analizler gökada merkezinde neler olup bittiği hakkında gökbilimcilere önemli bilgiler sunar.
“Işıma çıkışlarının yapısının yüksek bir olasılıkla homojen olmadığı ortaya çıkıyor. Gökada’daki genel manyetik alanın nasıl oluşup korunduğunun anahtarı olduğunu düşünüyoruz” diyor Profesör Gaensler.
Science Daily
