Yeni ESO görüntüsü ürkütücü bulutsuyu gözler önüne serdi.
Balina’nın karnında bulunan uzun süre önce ölmüş bir yıldızın bu göksel kalıntısı, uzayda süzülen bir kafatasının tedirgin halini anımsatıyor. Bu yeni görüntüde güzel kırmızı renklerde gösterilen korkutucu Kafatası bulutsusunun ayrıntıları ESO’nun Çok Büyük teleskopu (VLT) ile müthiş bir şekilde görüntülendi. Bu gezegenimsi bulutsunun birbirlerine yakın bir çift yıldızın etrafında dolanan üçüncü bir dış yıldızla ilişkilendirildiği ilk nesne olduğu bilinmektedir.
NGC 246 olarak da bilinen Kafatası bulutsusu Dünya’ya yaklaşık 1600 ışık-yılı uzaklıkta, güney-yarımküresi takımyıldızlarından Balina doğrultusunda yer almaktadır. Güneş-benzeri bir yıldızın yaşlandığında dış katmanlarını uzaya atarak arkasında sadece çekirdeğini bırakmasıyla oluşmaktadır — bir beyaz cüce — iki yıldızdan biri NGC 246’nın tam ortasında görülebilmektedir.
Bu bulutsu yüzlerce yıldır biliniyor olsa da, ESO’nun VLT’sini kullanan gökbilimciler, ancak 2014 yılında beyaz cüce ve yoldaşının Kafatası bulutsusunun tam merkezinde üçüncü bir yıldızı sakladığını bulmuştur. Bu görüntüde görünmeyen bu yıldız sönük bir kırmızı cüce olup, beyaz cüceye Dünya ve Güneş arasındaki mesafenin 500 katı uzaklıkta yer almaktadır. Kırmızı ve beyaz cüce yıldızlar bir çift olarak birbirleri etrafında dolanmakta üçüncü ve diğer yıldızın bunlara uzaklığı ise Yer-Güneş mesafesinin 1900 katı kadardır. Toplu olarak bu üç yıldız, merkezinde sıralı olarak üçlü yıldız sistemini barındıran bilinen ilk gezegenimsi bulutsu olarak NGC 246’yı oluşturmaktadır.
Kafatası bulutsusunun bu yeni görüntüsü Şili’deki Atacama çölünde bulunan ESO’nun VLT’si üzerindeki FORS2 aygıtı ile kasten bazı dar dalgaboyu aralıklarındaki ışık kullanılarak elde edilmiştir — bunlar hidrojen ve oksijen gazlarına karşılık gelmektedir. Belirli elementler tarafından yayılan ışığın gözlenmesiyle bir nesnenin kimyasal ve yapısal özellikleri hakkında zengin bilgilerin elde edilmesine yardımcı olmaktadır. Kafatası bulutsusunun bu yeni görüntüsü NGC 246’nın hangi bölgesinin hidrojen (kırmızı renk) ve oksijen (açık mavi renk) açısından zengin ya da fakir olduğunu göstermektedir.
Bu görüntü ESO’nun Kozmik Mücevherler programı kapsamında ESO teleskopları kullanılarak gökbilim görüntülerinin eğitim ve hakla ilişkiler amaçlı kullanımı için geliştirilen girişimle elde edilmiştir. Program çoğunlukla gökyüzü koşullarının bilimsel gözlemler için uygun olmadığı zamanları, görsel olarak ilginç, merak uyandırıcı ve ilgi çekici nesnelerin fotoğraflarını çekmek için kullanıyor. Toplanan tüm veriler ayrıca ESO’nun bilim arşiviyle profesyonel gökbilimciler için de gelecekteki bilimsel çalışmalarda kullanılmak üzere erişime açık hale getirilmektedir.
Arif Solmaz, Çağ Üniversitesi – Uzay Gözlem ve Araştırma Merkezi Mersin
