ESA’nın Herschel Kızılötesi Gözlemevi morötesi yıldız ışığının uzayda su oluşumu için anahtar madde olduğunu keşfetti. Bu keşif, ölen bir yıldızın neden sıcak su buharı bulutuyla çevrili olduğunu da açıklıyor.
Her oluşum gizli bir maddeye ihtiyaç duyar. Gökbilimciler 2001 yılında yaşlı bir yıldız olan IRC+10216’nın çevresini saran su buharı bulutunu keşfettiklerinde hemen bunun kaynağını aramaya başladılar. IRC+10216 gibi karbon yıldızları çevresinde suyu tutmaması gerekir. Başlarda yıldızın yaydığı ısının kuyrukluyıldız ve cüce gezegenlerdeki suyu buharlaştırdığı düşünülmüştü.
Ancak Herschel suyun bu cisimlerden oluşamayacak kadar sıcak olduğunu ve buradaki gizli maddenin morötesi ışık olduğunu gösterdi.
Belçika-Katholieke Üniversitesi’nden Leen Decin, “Bu gelişmiş bir aletin gördüğümüz resmi nasıl değiştirdiğinin iyi bir örneğidir” diyor. Herschel, IRC+10216’nın çevresindeki suyun sıcaklığının -200 ile 800 C derece arasında olduğunu ve bu sıcaklık aralığının yıldıza çok yaklaşan kuyrukluyıldızların etkisiyle değiştiğini ortaya çıkardı.
IRC+10216 kırmızı dev bir yıldızdır ve boyutu Güneş’ten yüzlerce kat büyük olmasına karşılık kütlesi sadece birkaç Güneş kütlesindedir. IRC+10216’yı Güneş’in yerine koysaydık Mars’ı da içine kalacak kadar büyük alanı kaplayacaktı.
500 ışık yılı uzaklıkta olan yıldız görünür ışık altında zorlukla görülebilirken, kızılötesi ile çalışan bir teleskopla bakıldığında en parlak yıldızlardan biri oluverir. Çünkü yıldız ile bizim aramızdaki tozlu yapı görünür ışığa engel olurken kızılötesini engelleyememektedir. Yıldız üstelik bir de su buharından oluşmuş bir bulutun içindedir. Peki bu su nereden gelmiş olabilir?
Sorunun yanıtına ilişkin önemli bir ipucu Herschel ile bulundu. Gözlemler IRC+10216’nın bir toz zarfı içinde olduğunu gösteriyordu. Herschel’in burada suya rastlaması gökbilimcilere, morötesi ışığın zarfın derinlerine kadar ilerleyebildiğini ve karbondioksit ve silisyum monoksit gibi molekülleri parçalayarak oksijen atomlarını serbest bıraktırdığını düşündürdü. Boşta kalan oksijen atomları sonra hidrojenle birleşerek su molekülünü oluşturdu.
Decin ve ekibi şimdi başka karbon yıldızları gözleyerek onlarda da su bulmayı umuyor. Herschel ile daha fazla yıldızın çevresinde su bulacaklarına inanıyorlar.
Kaynak: ESA
