Büyük Macellan Bulutu bize en yakın gökadalardan biridir. Gökbilimciler şimdi ESO’nun Çok Büyük Teleskopu’nu kullanarak bu gökadanın daha az bilinen bölgelerini araştırıyorlar. Bu yeni görüntüde yeni yıldızların doğduğu yerlerdeki gaz ve yoz bulutlarının aldıkları ilginç şekiller yer alıyor. Bunun yanısıra görüntüde yıldız ölümünün etkileri de görüntülenmiş — süpernova patlamaları ile meydana getirilen ipliksi yapılar.
Bizden sadece 160 000 ışık-yılı uzaklıkta (Evrenin Şimdiye Kadar ki En Duyarlı Ölçümü) Kılıçbalığı takımyıldızı doğrultusunda bulunan Büyük Macellan Bulutu en yakın gökada komşularımızdan biridir. Aktif olarak yıldızların oluştuğu parlak bölgelere sahip olup bunlardan Tarantula Bulutsusu (Geniş alanda Tarantula Bulutsusu) gibi bazıları yeryüzünden çıplak gözle bile görülebilmektedir. Bu yeni görüntü ESO’nun Şili’deki Paranal Gözlemevi’nde bulunan Çok Büyük Teleskopu ile alınmıştır. Araştırmanın ana hedefi bazen Ejderha’nın Başı Bulutsusu adı verilen NGC 2035 (sağda) bölgesidir.
NGC 2035 bir HII bölgesidir, ya da genç yıldızların dışarıya attıkları enerji yüklü ışınımlar nedeniyle parlamakta olan gaz ve toz bulutlarından oluşan bir salma bulutsusudur. Bu güçlü ışınım gaz içerisindeki elektronları atomlardan ayırarak, sonradan diğer atomlara bağlanmasını ve bunun sonucunda ışık salınmasına neden olur. Gaz içerisinde karışık halde bulunan karanlık kümeler, ışığı salmak yerine soğurarak bulutsu boyunca desenli şeritler ve karanlık şekiller meydana getirirler.
Görüntünün solunda yer alan ipliksi şekiller yıldız oluşumlarnın sonucu değildir, tersine yıldız ölümleri ile ilgilidir. Bu, Evrende meydana gelebilecek en şiddetli olaylardan biridir — bir süpernova patlaması [1]. Bu patlamalar öyle parlaktır ki, gözden kaybolmadan haftalar ya da aylarca süre içinde bulundukları gökadadan daha parlak hale gelirler (bkz. eso1315 ve potw1323a)..
Bu görüntüye bakarak, bulutların boyutlarını kavramak zor olabilir — birkaç yüz ışık-yılı genişliğinde olabilirler. Ayrıca bizim gökadamızda değil, çok daha uzaktadırlar. Büyük Macellan Bulutu çok büyüktür, ancak kendi gökadamızla karşılaştırdığımızda sadece 14 000 ışık yılı genişliği ile oldukça gösterişizdir — Samanyolu’ndan yaklaşık olarak on kat daha küçük.
Bu görüntü ESO’nun Şili’deki Paranal Gözlemevi’nde bulunan Çok Büyük Teleskopu üzerindeki Odak Daraltıcı ve Düşük Dağılımlı Tayölçer’i kullanılarak, ESO’nun Kozmik Mücevherler programının bir parçası olarak alınmıştır.
Notlar
[1] Bu görüntüde yer alan süpernova patlamasından geriye kalan nesne SNR 0536-67.6 olarak adlandırılmaktadır.
[2] Bu görüntü ESO’nun Kozmik Mücevherler programı kapsamında elde edilmiştir. Bu, ESO teleskopları kullanılarak gökbilim görüntülerinin eğitim ve hakla ilişkiler amaçlı kullanımı için geliştirilen yeni girişimdir. Program çoğunlukla gökyüzü koşullarının bilimsel gözlemler için uygun olmadığı zamanları, görsel olarak ilginç, merak uyandırıcı ve ilgi çekici cisimlerin fotoğraflarını çekmek için kullanıyor. Toplanan tüm veriler ayrıca ESO’nun bilim arşiviyle profesyonel gökbilimciler için de uygun hale getirilmektedir.
ESO-Türkiye (Arif Solmaz, Çağ Üniversitesi – Uzay Gözlem ve Araştırma Merkezi, Mersin)
