Yedi yaşındaki bir süpernovaya ilişkin veriler yenilendi. Buna göre süpernovanın nedeni, ikili yıldız sistemindeki bir beyaz cüceden diğerine helyum akışı olarak belirlendi. SN2002bj olarak kodlanan süpernovaya ilişkin yeni bilgiler Berkeley Üniversitesi’nden Dovi Poznanski başkanlığındaki bir ekip tarafından elde edildi.
“Bu süpernova şimdiye kadar gördüklerimizin arasında en hızlı gelişenidir. 3-4 kat daha hızlı bir gelişme seyri izleyen süpernova, 20 gün içinde kayboluyor. Bu hızlı gelişme ve ardından sönmesine ilişkin yaptığımız çalışmada tayf ölçerle alınan verilere göre helyumun çok fazla bulunması buna karşılık hidrojenin olmaması olarak ortaya çıktı. Bu da bize beyaz cücede helyum patlaması olduğunu gösteriyor” diyerek açıklıyor Poznanski.
“Biz bunun, bildiğimiz patlamaların küçük bir farklılığı olduğunu değil, yeni fiziksel patlama olduğunu düşünüyoruz. Bu süpernova, tip Ia olarak bilinen, çekirdek ve çevresindeki maddenin kendi üzerine çökmesiyle oluşan süpernova tanımlarından farklı yapıdadır” diyor ekip üyelerinden Prof. Alex Filippenko.
Aynı ekipten Joshua Bloom ise bu süpernovanın yeni bir tip süpernova olduğunu söylüyor.
SN2002bj süpernovası Lepus Takımyıldızındaki NGC-1821 Gökadası’nda 2002 yılında Amatör Astronom Filippenko tarafından Katzman Otomatik Görüntüleyici Teleskobu ile keşfedildi. Ancak süpernova o zaman tip II süpernovası olarak sınıflandırılmıştı.
Haziran ayında Poznanski, evrenin genişleme hızını doğrulama için tip II süpernovaları arasında bu süpernovayı seçti. SN 2002bj’nin yüksek kalitedeki tayf çizgilerini incelediğinde bunun tip Ia’ya yakın bir süpernova olması gerektiğini fark etti.
Tayf süpernovanın keşfinden yedi gün sonra Keck 1 Teleskobu kullanılarak Berkeley Üniversitesi’ndeki Filippenko ve Douglas Leonard tarafından elde edilmişti.
“Süpernovanın sınıflandırılmasında bir hata olduğu açıkça ortaya çıkmıştı” diyor Leonard.
KAIT tarafından tekrar veri alımı başlatıldı. Poznanski ve Berkeley’deki yüksek lisans öğrencisi Mohan Ganeshalingam, SN 2002bj’nin parlaklığının 20 gün içinde hızla azalarak kaybolduğunu gördüler. Yedi gün önce bölgenin alınan görüntüsündeki aydınlık yerini sönük bir noktaya bırakmıştı.
Binlerce süpernova tayfları içerisinde yapılan aramada bu türden bir süpernovanın olmadığı görüldü.
Bunun sonucunda Santa Barbara’daki Kavli Enstitüsü’nde bulunan Teorik Fizik Bölümü’nden Lars Bilsten ve ekibi konuya ilişkin bir açıklama getirdiler. AM Canum Venaticorum (AM CVn) yıldızı olarak bilinen bu türde çift yıldızlarda hidrojen bulunmaz. İki beyaz cüceden oluşan ikili bir yıldız sisteminde, yıldızlardan biri diğerindeki helyumu çekerek süpernova şeklinde patlamasına neden olacaktır. Beyaz cüceler, hidrojeni olmayan helyum, karbon ve oksijenden oluşmuş yıldız kalıntılarıdır.
Bildsten ve ekibi SN 2002bj’nin bir CVn sistemi olduğunu ve esprili bir şekilde .Ia (nokta Ia) türü olarak adlandırılabileceğini söylüyor. Çünkü bu patlama Ia’ya göre çok kısa zaman içinde sönükleşmiştir.
Filippenko bu patlamanın düzenli tip Ia patlaması gibi olmadığını ancak bunun gibi beyaz cücenin helyum kabuğunu atmasıyla oluştuğunu belirtiyor. Yani hızlı gelişmesi dışında her şey uyuyor gibi. Aslında bu patlamanın nova ve süpernova patlamalarına göre benzerlikleri yok değil. Novalar, bir yıldızın kabuğunda biriken hidrojenin patlamasıyla oluşuyor. SN 2002bj normal bir novaya göre 1000 kat daha fazla enerji taşıyor “süper”nova olabilir.
“Süpernovaları araştıran bizim gibi birçok gökbilimci, son birkaç yılda gerçekleşen patlamaların çeşitliliği karşısında şaşırıyorlar. Bu sonuçlardan birkaç yeni süpernova sınıfı ve alt sınıfları oluşacak. KAIT ile 800 süpernova ortaya çıkarıldı ama daha binlerce hatta yüz binlercesinin olduğunu da biliyoruz.” diyor Filippenko.
Poznanski, SN 2002bj gibi yeni nesnelerin keşifleri için geniş alan kamerası kullanılacak olan Palomar Geçiş Fabrikasını bekliyor. Fabrika, Kaliforniya Enstitüsü ve Teknolojisi’ndeki (Caltech) Shri Kulkarni tarafından yürütülen bir projedir.
Kaynak: Science Daily
