Yörüngedeki üç X-ışını uzay teleskopu ile yapılan düzenli gözlemler Samanyolu’nun merkezindeki, genelde sessiz duran dev karadelikten yayılan X-ışınlarının arttığını gösterdi. Bilim insanlarınca düzenli izleme olmadan normal seyrinde gibi görülecek bu artışın yakın zamanda gerçekleşen geçişle ilgisinin olup olmadığı tartışılıyor.
Gökbilimciler son 15 yılda NASA’nın Swift ve Chandra X-Işını Gözlemevi ile ESA’nın XMM-Newton Gözlemevi’nin yardımıyla Samanyolu’nun süper kütleli karadeliğinde oluşan hareketliliği izlemeyi başardı. Yay A* (Sagittarius A*) adlı karadelik dört milyon güneş kütlesinde olup üzerine akan maddenin ısınarak X-ışını yaymasına neden olur.
Yeni çalışma Yay A*’ın her on günde bir X-ışını parlaması ürettiğini gösteriyor. Buna karşılık son bir yıl içinde gözlenen X-ışını parlaması on kat arttı. Bunun nedeni ise G2 adlı gizemli bir cismin Yay A*’ın yakınından geçmesi.
Almanya’daki Max Planck Enstitüsü Dünya-dışı Fizik Alanı’ndan Gabriele Ponti: “Son birkaç yıldır Yay A*’ın yaydığı X-ışını emisyonunu izliyoruz. Bu gözlemlere yakın geçiş yapan cisimde dahil. Bir yıl öncesine kadar dikkate değer bir artış yoktu, ama şimdi yeni veriler önemli bir farkı işaret ediyor” diyor.
Başta gökbilimciler G2’nin genişleyen bir gaz ve toz bulutu olduğunu düşündü. Ancak 2013 sonlarında dev karadeliğin yakınından geçen cismin boyutunda önemli bir değişiklik olmadığı görüldü. Bu da G2’nin toz ve gaz kozası içinde saklanan yıldız olduğu da dahil birçok teorilerin öne sürülmesine neden oldu.
Los Angeles Kaliforniya Üniversitesi’nden Mark Morris: “G2 üzerinde henüz bir evrensel anlaşma yok. Ancak Yay A*’ın bu süreçte daha fazla beslendiğini gösteren işaretler göz önüne alınırsa G2’den kopan bazı maddeler olması akla yakın geliyor” diyor.
Yay A*’da gözlenen X-ışını dalgalanmasının G2’nin geçişine denk gelmesi gökbilimcilere ilginç geldi. Bunun G2 ile ilgili olduğu konusunda gökbilimciler ortak görüş bildiriyor. X-ışını dalgalanmasının nedeni büyük yıldızların rüzgârıyla karadeliği besleyen malzeme arasındaki ilişki olabilir.
Max Planck Enstitüsü’nden Barbara De Marco: “Bir şey söylemek için henüz erken ama önümüzdeki aylarda da Yay A*’ın X-ışınları gözlem altında tutulacak. Bu gözlemler bize X-ışını dalgalanmasının G2’ye bağlı olup olmadığını bildirecek. Ya da karadeliğin normal davranışı olduğu ortaya çıkacak” diyor.
Çalışma Eylül 1999-Kasım 2014 arasındaki 159 Chandra ve XMM-Newton verilerini kapsıyor. Özellikle 2014’ün ortalarından geçtiğimiz son birkaç aya kadar itibaren G2’nin karadeliğe yakın geçişiyle birlikte X-ışını parlaklığının arttığı gözlendi.
Parlamanın nedeni G2 ise buluttan karadeliğe düşen ilk maddeyle birlikte X-ışını parlamaları gözlenir. Buluttan kopan parçalar karadeliğin üzerine düşecektir. Bu parçalar karadelik çevresinde sarmal bir yörünge izleyerek ısınıp X-ışınları yaymaya başlamış olabilir.
