Yakınımızdaki Süpernova Adayı

Gökbilimciler, 150 ışık yılı uzaklıkta son derece ender rastlanan büyük kütleli ikili yıldız sistemi keşfettiler. Durumun ilginç olması ise bu iki yıldızın birbiriyle çarpışma rotasında olması. Çarpıştıklarında Ay’dan 10 kat daha parlak duruma gelen Tip 1a süpernovası gerçekleşecek.

Özel bir kozmik patlama türü olan tip 1a süpernovaları Yer ile uzak cisimler (örneğin gök adalar) arası uzaklıkları ölçmek için kullanılan “mumlardır”. Beyaz cüce bir şekilde yüzeyinde çok fazla kütle biriktirdiğinde kütle çekiminin etkisi artar ve bunun sonucunda patlar. Bu patlamalar tip 1a olarak sınıflandırılır.  

Kuramsal açıdan tip 1a süpernova patlamasının nedeni, birbiri çevresinde dolanan iki beyaz cücedir. Birbirine yakın dolanan çiftten ağır olanı diğerinden yavaş yavaş madde çalar. Beyaz cüce üzerindeki madde yığınının belli miktara ulaşması patlamaya neden olur.

Nature Astronomy’de yayınlanan keşif sonucunda bize en yakın beyaz cüce çifti keşfedildi.

Araştırma ekibinden ve çalışmanın lideri Warwick Üniversitesinden James Munday: “Yıllardır yakınlarımızda dev bir beyaz çifti gözlemi için çaba harcanıyordu. Galaktik kapımızın önünde oldukça yüksek kütleli bu sistemi bulduğumuzda bu nedenle çok heyecanlandım” diyor.

“Dördü Warwick Üniversitesinde bulunan uluslararası bir gökbilimci ekibiyle sistemdeki beyaz cücelerin birbirine ne kadar yakın olduğunu belirlemek için dünyadaki en büyük optik teleskopları kullandık.”

“İki yıldızın birbirine Yer-Güneş uzaklığının 60’da biri kadar yakın olduğunu belirledik. Bu kadar yakın olan çift elbette tip 1a süpernova adayıdır.”

“Ekip olarak Samanyolu’ndaki tip 1a süpernova oranının yüzde birkaç dolayında olduğunu kesin şekilde söyleyebiliriz” diye ekliyor.

Keşfedilen sistem, Güneş’in 1,56 katı kütlesinde olup şimdiye kadar doğrulanmış en ağır sistemdir. Bu denli yüksek kütle sonunda bir patlama gerçekleşeceğinin kanıtıdır.

Süpernova patlamasına 23 milyar yıl var ve patlama gezegenimiz açısından bir tehlike oluşturmayacaktır.

Beyaz cüceler birbirlerinin çevresinde 14 saatten biraz fazla sürede yavaş yavaş dolanıyor. Milyarlarca yıl boyunca gerçekleşecek kütle çekimi ışınımı sonucunda beyaz cüceler birbirlerine sarmal hareket yaparak yaklaşacak ve süpernovanın gerçekleşmesine yakın yörünge zamanı 30-40 saniyeye kadar düşecektir.

Çalışmanın üçüncü yazarı Warwick üniversitesinden Dr. Ingrid Pelisoli: “Bu çok önemli bir keşif. Galaktik kapımızın önünde böyle bir sistem keşfetmek, bunların yaygın olduğunun bir göstergesi. Aksi taktirde bunlarla karşılaşmak için daha uzağa bakmak, gökadamızda daha geniş alanların aranması gerekirdi” diyor.

“Sistemi bulmak hikâyenin sonu değil, tip 1a süpernova öncüllerini arama çabamız devam ediyor ve gelecekte yeni keşifler gelmesini bekliyoruz. Tip 1a patlamalarının kökenindeki sırlarının çözümüne yavaş yavaş yaklaşıyoruz” diyor.

Süpernova olayının gerçekleşmesi için kütle bir beyaz cüceden diğerine aktarılır. Kütle kazanan cücenin yüzeyinde biriken madde patlar ve çekirdeğinde ikinci bir patlama gerçekleşir. Patlama sonucunda madde her yöne atılır ve diğer cüceye çarpar. Böylece üçüncü ve dördüncü patlamalar gerçekleşir.

Patlamalar sistemi tamamen yol ederken, ortaya çıkan enerji en güçlü nükleer bombanın bin trilyon katına ulaşır.

Milyarlarca yıl sonra gerçekleşecek süpernova gökyüzünde çok yoğun bir ışık noktası şeklinde görülecektir. Başka bir deyişle, Ay’dan 10 kat, Jüpiter’den 200.000 kat daha parlak görünecektir.