ESA’ya ait Herschel Uzay Gözlemevi genç yıldız Beta Ressam çevresinde Güneş Sistemi’ndeki kuyrukluyıldızların benzerlerinin bulunduğu tozlu kemerin bileşimini saptadı. 12 milyon yıl yaşındaki Beta Ressam bizden 63 ışık yılı uzaklıkta yer alıyor. Yıldız, Güneş Sistemi’nde Neptün ötesindeki Kuiper Kuşağı’nda bulunan buzlu cisimler gibi tozlu ve enkaz diski ile birlikte bir gaz devine sahip. Herschel üstün görme yeteneğiyle Beta Ressam çevresindeki soğuk toz bileşimini tespit etti.
Yenidoğan bir yıldızın çevresindeki gezegenimsi diski oluşturan madde kristalleşerek olivin mineraline dönüşür ve sonunda asteroitler, gezegenler ve kuyrukluyıldızlar oluşur.
“Bildiğim kadarıyla olivin söz konusuysa akla yeni ‘lezzetler’ gelir. Asteroitlerde görülen olivin genellikle demirce zengin olduğundan ısıtılarak işlem görür. Kuyrukluyıldızlar gibi buzlu nesneler ise magnezyum bakımından zengindir.
Herschel, yıldızdan 15-45 gökbirimi (1 gökbirimi Dünya-Güneş uzaklığıdır. GB ile gösterilir) uzaklıktaki -190 C derece sıcaklıkta bulunan tozlu bölgenin, magnezyum açısından zengin olduğunu gördü. Karşılaştırma için Güneş’ten ile Neptün arasındaki uzaklığın 30 GB olduğunu hatırlamakta fayda var.
Herschel’in gözlemleri buradaki toz kütlesinin yaklaşık % 4’ünün olivin kristallerinden oluştuğunu tespit etti.
Bu da, olivin kristallerinin daha önce kuyrukluyıldızlarda olduğu ancak çarpışmaların etkisiyle uzaya toz halinde dağıldığı anlamına geliyor.
Leuven Üniversitesi’nden araştırma ekibi başkanı Ben de Vires: “Güneş Sistemi’ndeki 17P/Holmes, 73P/Schwassmann-Wachmann 3 gibi kuyrukluyıldızların yüzde 2-10’u kütlece yüzde 4 magnezyum açısından zengin olivin barındırır. Olivin yıldızdan 10 GB kadar uzaklıktaki bir yerde soğuktan kristalleşebilir. Daha sonra da iç bölgelere taşınabilir ” diyor.
Bu karışım, yeni yıldızların çevresinde yoğunlaşan gezegenimsi disk modeli olarak bilinir.
Merkezdeki yıldızın rüzgârıyla ittiği ve uzaklıkla değişen sıcaklıklar gezegen oluşumunda etkin rol oynar.
Dr. De Vires: “Bulgularımız bu taşıma süreçlerinin Güneş Sistemi ile Beta Ressam Sistemi’nde benzer olması gerektiğini ve sistemin diğer ayrıntılarından bağımsız olduğunu gösteriyor” diyor.
Nitekim, Beta Ressam bir buçuk Güneş kütlesinde olup ondan sekiz kat parlak bir yıldızdır.
ESA Heschel projesi bilimcilerinden Göran Pilbratt: “Herschel sayesinde Dünya’daki bir maddeyi laboratuarda ölçer gibi başka bir güneş sistemindeki gezegenlerin oluşum sürecinin sonunda kalan maddeyi ölçebiliyoruz” diyor.
