Venüs’ün üst atmosferinden suyun yok olmasını sağlayacak kadar güçlü ‘elektrik rüzgârları’ olduğu belirlendi. Bu bilgi diğer yıldızlar çevresinde dolanan gezegenlerde yaşam arayışında önemli bir etken olarak dikkat çekmekte. Şimdiye kadar herhangi bir ötegezegen yıldızının yaşam alanında olsa bile kayasal yapıda olması, atmosferinin uygun şartları taşıması, yörüngesi gibi fiziksel etkiler dikkate alınıyordu. Şimdi bu etkilere bir yenisi eklendi: elektrik rüzgârları.
Londra Üniversitesi Akademisi’nden (University College London, UCL) ve NASA’nın Goddard Uzay Uçuş Merkezi’nden Glyn Collinson: “Bu sonuç inanılmaz ve şok edici. Bir gezegenin atmosferdeki suyu ya da oksijeni uzaya atacak kadar güçlü bir elektrik rüzgârına sahip olacağını hayal bile edemezdik” diyor.
Yeni çalışmaya göre Venüs’te, kütle çekimine rağmen atmosferden ağır su ve oksijeni atacak kadar güçlü elektrik rüzgârları bulunuyor.
UCL’den Prof. Andrew Coates: “Mars ve Titan’ın yanı sıra Venüs’ten uzaya dağılan elektron ve iyonları inceliyorduk. Venüs’te diğer cisimlere göre oldukça güçlü bir elektrik alanı oluştuğunu ve her yıl 100 tona yakın kütle eşdeğerinde malzemeyi uzaya saçtığını gördük” diyor.
Venüs, büyüklüğü ve yerçekimi bakımından Dünya ile benzerlik içinde olsa da, 460 Santigrad derece sıcaklığındaki yüzeyi su bulunduramayacak kadar sıcaktır. Bu nedenle sıvı sudan ziyade su buharı bulundurur. Dünya atmosferinin 70 katı kalınlıkta atmosferi olması nedeniyle Dünya’ya göre 10 bin ile 100 bin kat daha az su barındırır.
Bilim insanları daha önce Venüs’teki su kaybının güneş rüzgârları nedeniyle olduğunu düşünüyordu. Ancak yeni çalışma kaybın nedeninin elektrik rüzgârları olduğunu gösterdi.
Her gezegenin kütle çekimi olduğu gibi aynı zamanda atmosferinden dolayı zayıf bir elektrik alanı ile de çevrilidir. Kütle çekimi gezegen atmosferinin dağılmasına engel olurken, elektrik kuvveti de atmosferi uzaya doğru genişletir.
Ekip, Venüs çevresinde dolanan ESA’nın Venüs Express adlı araçtaki ASPERA-4 aletindeki NASA-SwRI-UCL elektron tayfölçerini kullanarak Venüs elektrik alanını keşfetti. Atmosferin üstünden dışarı kaçan elektronlar izlenirken, güçlü elektrik alanı nedeniyle doğrultularının değiştiği farkedildi. Üstelik de elektronlar beklenen hızlarla uzaklaşmıyordu. Hız değişimi hesaplandığında Venüs’te Dünya’ya göre en az beş kat daha güçlü elektrik alanı olduğu sonucu çıkarıldı.
“Venüs’te neden bu kadar güçlü elektrik alanı olduğunu bilmiyoruz. Bunun Güneş’e yakın olmasıyla bir ilgisi olabilir. Çünkü Venüs üzerindeki Güneş’ten gelen morötesi ışıma Dünya’ya göre iki kat daha fazladır. Bu değeri ölçmek gerçekten çok zordur ve aldığımız veriler ölçebileceğimiz limitin üst sınırındadır” diyor Collinson.
Elektrik rüzgârları başka bir gezegende de etkin olabilir: Mars’ta. NASA’nın Mars yörüngesindeki MAVEN aracı şu anda Kızıl Gezegen’in atmosferinden ne kadar suyun ve neden kaybolduğunu belirlemeye çalışıyor.
