Titan’da Buz Volkanları Bulundu

NASA’nın Cassini uzay aracı Satürn’ün en büyük uydusu olan Titan’da Dünya’daki ateş püskürten volkanların tersine buz volkanları olduğunu belirledi.

Topografya ve yüzey bileşimi verileriyle Dünya’daki volkanların benzeri ama buz volkanlarının Titan’da da ortaya çıktığı belirlendi.

Cassini radar ekibinden Arizona’daki Astrojeoloji Bilim Merkezi’nden jeofizikçi Randolph Kirk: “Titan yüzeyinin 3 boyutlu haritalarına baktığımızda Sotra Facula bölgesinde İtalya’daki Etna ve İzlanda’daki Laki volkanlarına benzerlik gösteren buz volkanları olduğunu belirledik” diyor.

Bilim insanları adına buzlu volkanlarda denilen (cryovolcanes) buz volkanlarının buzlu uydularda da olup olmadığını ve bunların özelliklerini uzun zamandır tartışıyorlardır. Yeraltındaki bir tür jeolojik etkinlik nedeniyle sıcak yerden birden soğuk alan çıkan su ve diğer malzemelerin oluşturduğu karşım buz halinde fışkırmaktadır. Jüpiter’in Io uydusu ve Dünya’daki volkanlar silikat lavı püskürtür.

Satürn’ün Enceladus uydusundaki kaplan çizgilerini andıran çatlaklardan dışarı doğru su ve buz fışkırmaları gerçekleşmektedir. Diğer bölgelerde de yoğun malzeme fışkırmaları volkanik tepeler ya da ince çizgiler halinde gerçekleşiyor olabilir. Titan üzerinde geçmişte içinden madde akan ve şimdi kurumuş görünen nehirlerin tortularına bakıldığında bunun nedeninin volkanik süreç olduğuna ilişkin bir açıklama getiriliyor. Sotra’daki 1000 m’ye kadar yükselen buzlu volkanik kraterlerden volkanik çukurlara madde akışı gerçekleşiyor.

Tuscon’daki Arizona Üniversitesi’nden gezegen bilimci Jeffrey Kargel: “Bu buzlu volkanların uydu üzerinde yer aldığına ilişkin en sağlam kanıttır. Bu buzlu volkanlarının tektonik kökenli olarak yorumlanması son derece basit ama bir o kadar da tutarlı bir açıklamadır. Bu mümkündür” diyor.

Kirk ve ekibi Cassini’nin yeni ilettiği görüntüleri inceledi. Kirk’ın USGS ekibi topografik harita ile Sotra Facula’nın 3 boyutlu görüntülerini oluşturdu. Cassini’nin görsel ve haritalama tayfölçeriyle balonlu akışın çevrelediği bölgenin yüzeyden farklı olduğu görüldü.

NASA’nın Jet İticileri Laboratuarı’ndan Linda Spilker: “Buzlu volkanlar güneş sisteminin egzotik yerlerinden bazılarındaki jeolojik güçler hakkında fikir edinmemizi sağlayabilir. Örneğin metanın nasıl oluştuğunu açıklayabilirler” diyor.

Cassini uzay aracı 15 Ekim 1997’de fırlatıldı ve 7 yıl süren yolculuğunun ardından 2004’te Satürn’e ulaştı. Satürn’ün en büyüğü Titan olmak üzere 60’tan fazla bilinen uydusu bulunmaktadır. Cassini-Huygens görevi NASA, ESA ve İtalyan Uzay Ajansı’nın ortak projesidir. Cassini görevi JPL’in Washington’daki merkezinden yürütülmektedir.

Kaynak: NASA-Cassini