Tehlikeli Yakınlaşmalar

ESA’nın (Avrupa Uzay Ajansı) Gaia uydusu tarafından araştırılan 300 000’den fazla yıldızın hareketi, Güneş’le olabilecek ender rastlanan yıldız yakınlaşmalarının sonuçlarını ortaya koyuyor. Böylesi bir yakınlaşma Güneş Sistemi’nin çok uzaklarında yer alan kuyruklu yıldız bulutunu etkileyebileceği ve geçmişte olduğu gibi uzak gelecekte bunların bir kısmının Dünya’ya yönelebileceğini ortaya koyuyor.

Gökbilimciler eldeki verileri yenileriyle birleştirerek Güneş’e yakın olan yıldızlarla ilgili ayrıntılı ve büyük ölçekli araştırma yapmaya başladılar. (ESA/Gaia/DPAC)

Güneş Sistemi ve diğer yıldızların gökada içerisindeki hareketleri yakın temasları kaçınılmaz kılmaktadır. Buradaki ‘yakın’ ifadesinden kasıt birkaç trilyon kilometre uzaklıktır.

Kütlesi ve hızına bağlı olarak bir yıldızın Güneş Sistemi’nin uzak bölgesindeki Oort Bulutu’ndaki kuyruklu yıldızları tedirgin etmesi için Güneş’in 60 trilyon kilometre yakınından geçmesi yeterli olur ki bir yıldız Güneş’e 15 trilyon kilometreye kadar da yaklaşabilir. Bu uzaklık Güneş-Dünya uzaklığının 100 000 katı kadardır.

Örneğin Neptün Güneş’ten yaklaşık 4,5 milyar kilometre ya da 30 Güneş-Dünya uzaklığında bir yörüngeye sahiptir.

Oort Bulutu yakınındaki yıldızların kütle çekimi, bu bölgedeki bir kısım kuyruk yıldızın yörüngesini değiştirmiş ve onları Güneş Sistemi’nin iç kısmına yönlendirmiştir.

Gökyüzünde görülen kuyrukluyıldızların bir kısmının her 100 ile 1000 yılda bu şekilde yön değiştirmiş olduğu düşünülürse bunların Dünya ya da diğer gezegenlerle çarpışma potansiyeli olduğu ortaya çıkmaktadır.

Geçmişteki ve gelecekteki yıldız hareketlerinin anlaşılması, yıldızların konumları ve hareket doğrultularının belirlenmesi beş yıl görev süresi olan Gaia’nın ana hedefidir. Araç göreve başladıktan 14 ay sonra bir milyondan fazla yıldızın kataloğu yayınlanmış ve ayrıca iki milyondan fazla yıldızın uzaklık ve hareketleri verilmiştir.

Gökbilimciler eldeki verileri yenileriyle birleştirerek Güneş’e yakın olan yıldızlarla ilgili ayrıntılı ve büyük ölçekli araştırma yapmaya başladılar.

Şimdilik 300 000’den fazla yıldızın gökada üzerinde Güneş’e göre hareketleri izlenmiş ve geçmişten geleceğe beş milyon yıl içindeki en yakın yaklaşmalar belirlenmiştir.

Bunlardan 170 tanesi 150 trilyon kilometre, 16 tanesi 60 trilyon kilometre Güneş’in yakınından geçecektir.

16 yıldızın geçeceği uzaklık kabul edilebilir bir uzaklıktır. Özellikle 1,3 milyon yıl sonra Güneş’in yakınından geçecek olan Gliese 710 göze çarpmaktadır. Bu yıldızın Güneş’ten 2,3 trilyon km ya da yaklaşık 16 000 Güneş-Dünya uzaklığından geçeceği öngörülmektedir.

ESA’nın Gaia uydusunun temsili gösterimi.

Daha önceki verilerde benzer sonuçları göstermekle birlikte bu durum Gaia ile daha hassas biçimde onaylanmıştır. Önceleri yıldızın %90 olasılıkla 3,1-13,6 trilyon km yakından geçeceği düşünülüyordu. Gaia ile bu hassasiyet 1,5-3,2 trilyon km aralığına ve ortalama 2,3 trilyon km uzaklığa kadar düşürüldü.

Güneş’in %60’ı kadar kütlesindeki Gliese 710, saatte 50 000 km gibi yavaş bir hıza sahiptir. Bu hız çoğu yıldızın ortalama saatte 100 000 km’lik hızından daha yavaştır.

Geçiş hızının düşük olması Güneş Sistemi’ndeki kuyrukluyıldızlar üzerinde yeterli kütle çekimini gösterecek zamanı bulacağı anlamına gelir. Geçişi sırasında gökyüzünde göreceğimiz en parlak ve en hızlı yıldız olacaktır.

Bundan daha da önemlisi Gaia ile mevcut katalogda bulunmayan ve gözlenmemiş yıldızların belirsizlikleri de göz önünde bulundurularak yıldız buluşmaları için genel bir tahmin yapılmasını sağlanmıştır.

Geçmişten geleceğe 5 milyon yıl boyunca 150 trilyon km’lik bir çap içinde karşılaşma miktarının 550 yıldız olduğu ve bunlarında 20’sinin 30 trilyon km’den daha yakın mesafelerde olacağı düşünülüyor.

Bu da her 50 000 yılda birçok yakın geçiş olduğu anlamına geliyor. Bir yıldızın herhangi bir kuyrukluyıldızının Güneş Sistemi’nin iç bölgelerine sokulması ve Dünya’yla aynı hat üzerinde birleşeceği olasılığı her zaman vardır.

Gaia bu gözlemlerin ikinci bölümü olan 20 kat ve daha uzaktaki yıldız bilgilerini önümüzdeki yılın Nisan ayında toplayacak ve geçmişten geleceğe 25 milyon yıllık zaman dilimini görebilmeyi sağlayacak.