Sürpriz Dik Gezegen!
Gökbilimciler bir çift yıldızın çevresinde dik dolanan gezegen keşfettiler. Keşfedilen gezegen bu anlamda türünün ilk örneği oldu. Sürpriz keşif Avrupa Güney Gözlemevinin (ESO) Çok Büyük Teleskopu (VLT) kullanılarak yapıldı.
Geçtiğimiz yıllarda, kurgu sanatının Star Wars dünyası Tatooine gibi iki yıldızın yörüngesinde dolanan birkaç gezegen keşfedildi. Bu gezegenler genellikle ana yıldızlarının birbirlerinin yörüngesinde dolandığı düzlemle neredeyse aynı hizada yer almaktadır. İkili yıldızların dik veya kutup yörüngelerinde gezegenlerin var olabileceğine dair ipuçları vardı: teoride, bu yörüngeler sabittir. Yıldız çiftlerinin çevresinde kutup yörüngelerinde gezegen oluşturan diskler tespit edilmiştir. Ancak, şimdiye kadar, bu kutup gezegenlerinin var olduğuna dair bir kanıt elde edilememişti.
İngiltere’deki Birmingham Üniversitesinde doktora öğrencisi olan ve Science Advances’ta yayımlanan çalışmanın başyazarı Thomas Baycroft , “Böylesi bir sistemin varlığına dair güvenilir kanıtları tespit ettiğimiz için çok heyecanlıyım” diyor.
2M1510 (AB) b olarak adlandırılan benzeri görülmemiş ötegezegen, gaz devi gezegenlerden daha büyük ancak yıldız olmak için çok küçük olan bir çift genç kahverengi cücenin yörüngesinde dolanıyor. İki kahverengi cüce, Dünya’dan bakıldığında birbirlerinin tutulmalarına neden oluyor ve bu da onları gökbilimcilerin tutulma ikilisi olarak adlandırdığı özel bir doğa olayının parçası haline getiriyor. Bu sistem son derecede ender: bugüne kadar bir tane tutulan kahverengi cüce biliniyordu ki keşfedilen sistem onlara dik dolanan bir de gezegene sahip.
Birmingham Üniversitesinde profesör olan ortak yazar Amaury Triaud: “Sadece ikili bir yıldızın değil, ikili bir kahverengi cücenin yörüngesinde dolanan ve aynı zamanda kutup yörüngesinde bulunan bir gezegen keşfetmek oldukça inanılmaz ve heyecan verici” diyor.
Gökbilimciler, 2M1510’daki iki yıldızın yörüngesinin alışılmadık şekillerde itilip çekildiğini gözlediler ve bu da onları tuhaf yörünge açısına sahip bir gezegenin varlığı sonucuna götürdü. Baycroft: “Tüm olası senaryoları inceledik ve verilerle tutarlı olan tek durumun, bir gezegenin bu ikili çevresinde kutup yörüngesinde olması” diyor. [1]
“Bu keşif, gözlemlerimizin böyle bir gezegen arama amacında olmaması nedeniyle tesadüfiydi. Bu nedenle büyük bir sürpriz” diyor Triaud.” Genel olarak, bunun biz gökbilimcilere, ayrıca genel olarak konuya ilgi duyan herkese, içinde yaşadığımız büyüleyici evrende nelerin mümkün olduğunu gösterdiğini düşünüyorum.”
Notlar
[1] Yeni Science Advances araştırmasında, 2M1510 veya 2M1510 AB, iki kahverengi cücenin, 2M1510 A ve 2M1510 B’nin tutulma ikilisine verilen adlardır. Aynı sistemin, çiftten çok uzağında çalışmanın yazarlarının 2M1510 C adını verdiği üçüncü bir yıldızı bulunmaktadır. Çalışma, bu üçüncü yıldızın yörüngesel bozulmalara neden olamayacak kadar çok uzakta olduğunu göstermektedir.
