NASA’nın Spitzer Uzay Teleskopu genç bir yıldızın çevresinde muhtemelen büyük asteroitlerin parçalanmasına tanıklık ediyor. Büyük asteroitler arasındaki çarpışma sonucunda oluşan patlamalar yeni gezegen oluşumlarına neden olabilir.
Araştırmacılar NGC 2547-ID8 adlı yıldızın Ağustos 2012 ile Ocak 2013 tarihleri arasındaki verileri inceleyerek bölgedeki toz miktarında artış olduğunu belirledi.
Makalenin başyazarı Arizona’daki Tuscon Üniversitesi’nin lisansüstü öğrencisi Huan Meng: “Biz iki büyük asteroitin çarpıştıktan sonra oluşan buzlu parçaların yavaşça yıldızdan uzaklaştığını ve bu sırada başka parçalarla çarpışıp gittikçe küçülüp nihayet bir toz bulutuna döndüğünü düşünüyoruz” diyor.
Asteroit çarpışmalarının oluşturduğu toz ilk kez Spitzer ile gözlendi ve bulutun yeni gezegen sistemleri oluşturabileceği düşünüldü. Bu bilgi bizimki gibi karasal gezegenlerin oluşma süreciyle ilgili gerekli ipuçlarını barındırmaktadır.
Karasal gezegenler yıldızın çevresindeki tozlu alanlar içerisinde oluşur. Tozlu kümeler birleşerek asteroitleri ve bunlarda birleşerek daha büyükleri ve sonunda ön-gezegeni oluştururlar. Yaklaşık 100 milyon yıl sonra ise karasal gezegen artık olgunlaşmıştır. Uydumuz olan Ay’ın Dünya’nın erken döneminde Mars büyüklüğünde bir gezegenle çarpışması sonrasında oluştuğu düşünülmektedir.
Spitzer’in kızılötesi gözleriyle gözlediği NGC 2547-ID8 tozlu yıldızı 35 milyon yaşında olup Vela takımyıldızı yönünde ve 1200 ışık yılı uzağımızdadır. Önceki gözlemlerde yıldızın çevresinde asteroit çarpışmalarından oluştuğu düşünülen toza rastlanmıştı. Bu ise karasal bir gezegenin oluşması için gerekli ilk şartın sağlanması demekti. Spitzer Mayıs 2012’den itibaren düzenli olarak yıldızı izledi. 5 ay sonra alınan verilerin incelenmesi ise araştırmacıları oldukça şaşırttı.
Çalışma ekibinden Arizona Üniversitesi’nden Kate Su: “Buluttaki iri taneler yok oluyor ve enkaz diski gittikçe değişiyordu. Zaten böyle olmasaydı değişimi fark etmemiz olanaksız olurdu. Spitzer aylar hatta yıllar boyunca kızılötesi ışıktaki küçük değişimleri gözleyebilecek en iyi teleskoptur” diyor.
Yıldızın yörüngesinde karasal gezegen oluşturabilecek alanda dolanan tozlu disk şimdilerde çok daha kalınlaştı. Elbette böyle bir toz bulutu içinde muhtemel bir gezegen oluşumunu görmek için uygun açıdan bakmak gerekiyor. Baktığınız yerde gezegen oluşuyorsa toz kalınlığı fazlaysa daha fazla sinyal alınır. Daha az yoğun olan yerlerde ya da olası gezegenin uzağındaki kuyruk benzeri yapılara bakıyor iseniz alınan kızılötesi ışıma çok daha azdır. Bu nedenle çarpışma süreçleri ve sonuçlarını içeren veriler büyük bir dikkatle inceleniyor.
Arizona Üniversitesi’nden George Rieke: “Karasal bir gezegen oluşumunu izliyor olabiliriz. Bu ise gerçek bir oluşma sürecini incelemek için eşsiz bir fırsat demek” diyor.
Ekip Spitzer gözlemlerine devam ediyor. Bu gözlemler yıldızların çevresinde bu gibi olayların ne sıklıkla oluştuğunu gösterebilir. Kimbilir, Spitzer belki başka çarpışmalara da rastlayabilir.
