Kırmızı cüce yıldız çevresinde dolanan Neptün’den küçük bir gezegen keşfedildi. 35 günlük yörünge dönemine sahip olan 2.2 Yer kütlesindeki TOI-2257b adlı gezegenin oldukça yüksek atmosfer basıncının olması ve sıcaklığının -80 ile 100 0C arasında değişmesi yaşamı olası kılmıyor.
Keşif Bern Üniversitesi liderliğindeki uluslararası bir araştırma ekibi tarafından Meksika’daki SAINT-EX gözlemevindeki gözlemlerle gerçekleşti.
Kırmızı cüceler küçük yıldızlar olup Güneş’e göre daha soğukturlar. Bu yıldızlar yakın dolanan gezegenlerde sıvı su olması mümkündür. Gezegen ile yıldız arasındaki uzaklık keşfedilmelerini kolaylaştıran önemli bir etkendir: gezegen yıldıza ne kadar yakınsa keşfedilme olasılığı o kadar yüksektir.
Güneş sistemimizden çok uzakta bulunan ötegezegenler çok küçük ve çok az ışık yansıttığından teleskopla doğrudan gözlenemez. Bu tür gezegenleri keşfetmek için kullanılan yöntemlerden biri geçiş yöntemidir. Gezegen yıldızının önünden geçtiği sırada yıldızın ışığında azalma gözlenir. Tekrarlanan gözlemlerle periyodik düşmeler saptanarak gezegen keşfedilir. Işıktaki azalma miktarı ve süresi gibi değerlere bakılarak gezegenin çapı ve yörünge dönemi saptanır. Dikine hız (radyal) yöntemiyle de gezegenin kütlesi belirlenerek yoğunluğu hesaplanır.
TOI-2257b önce NASA’nın Geçiş Ötegezegen Gözlem Teleskopu (TESS) ile belirlendi. Küçük yıldız dört ay boyunca gözlendi. Bu sırada gerçekleşen dört geçişteki parlaklık azalmasına göre yörünge tayininde bulunulamadı.
Kırmızı cüce bir yıldıza daha yakın dolanan gezegenlerin gözlenmesi daha kolaydır. Bu nedenle gezegenin başka yöntem ya da aletlerle de gözlenmesi gerekliydi.
SAINT-EX teleskopuyla devam gözlemleri yapılarak gezegenin yörünge döneminin 35 gün olduğu kesinleştirildi. Yörünge dönemindeki belirsizlik gezegenin yörüngesinin düzensiz olmasına bağlıdır.
35 günlük yörünge dönemine sahip TOI-2257b yıldızından uzakta dolandığından gezegende sıvı su bulunmuyor; bu nedenle yaşama uygun şartlara sahip değil. Gezegen 2.2 Yer çapında, gaz yapılı ve yüksek atmosferik basınca sahiptir.
Gezegen, yıldızı çevresinde çembersel yörüngeye sahip değil. Yıldızına çok yaklaşıp uzaklaştığından bu tür gezegenlerde yaşamın oluşması mümkün değil. Gezegenin ortalama sıcaklığı yaşam için uygun görünse de, sıcaklığı 35 gün içinde -80 ile 100 0C arasında değişiyor. Bu kadar farklı bir yörüngenin nedeni ise bilinmeyen başka bir gezegen olabilir. Devam eden gözlemler ile şimdi böyle bir gezegen aranıyor.
25 Aralıkta fırlatılan ve ilk ışığını Haziran ayında alacak olan James Webb teleskopu ile bu tür gezegenlerin atmosferleri incelenebilecek. Teleskopun asıl amacı gezegen araştırmaları olmasa da üzerindeki aletler Neptün-altı gezegenlerin atmosferlerindeki su buharı gibi yaşam açısından önemli maddelerin gözlenmesini kolaylaştıracaktır.
Makale: https://www.aanda.org/articles/aa/full_html/2022/01/aa42280-21/aa42280-21.html
