İngiliz gökbilimci ekibine göre diğer yıldızların çevresinde dolanan Jüpiter benzeri gezegenler önlerindeki şok dalgalarını itiyor. Güneş rüzgarıyla gelen yüksek enerjili şoka karşı yay görevi görerek bizi koruyan Dünya’nın manyetik alanı gibi bu gezegenlerde kendi atmosferlerini yıldızdan gelen zararlı ışımaya karşı koruyor. Çalışma St Andrews Üniversitesi’nden Dr. Aline Vidotto başkanlığındaki bir ekip tarafından yürütüldü.
Çalışmaya konu olan WASP 12b gezegeni, 2008 yılında yıldızının ışığındaki parlaklık değişimiyle keşfedildi. WSAP 12b yıldızının çevresindeki turunu 26 saatte tamamlayan en büyük ötegezegenlerden biridir. Yıldızına yakın dolanan gezegenin çapı, aldığı yüksek ısının etkisiyle atmosferi şiştiği için 250 000 km’yi buluyor. Yüksek sıcaklığından dolayı da ‘sıcak Jüpiterler’ arasında kendine yer buluyor.
Sıcak Jüpiterler, Güneş Sistemi’ndeki Jüpiter’e benzemekle birlikte yıldızına daha yakın dolanırlar. Örneğin WASP 12b’nin yıldızına uzaklığı 3.4 milyon km’dir (Dünya-Güneş uzaklığı a50 milyon km). Gezegen yıldızına bu kadar yakın olunca şiddetli etkilerle karşılaşır.
Bugüne kadar keşfedilen en büyük sıcak Jüpiter’lerden biri olan WASP 12b, yıldızının manyetik alanı ile kendisinin manyetik alanı arasındaki etkileşimi izlemeye de olanak sağlar. Gezegendeki manyetik alanın varlığı ise iç yapısının iletken olduğunu gösterir.
WASP 12b’nin çevresinde bir manyetosferin olduğuna ilişkin yeni kanıtlar Hubble Uzay Teleskopu ile elde edildi. Araştırma ekibinin bulgularına göre gezegenin yıldızının önünden geçişi sırasında alınan görünür ışık dalgaları ile morötesi ışık dalgaları arasında bir zaman gecikmesi gerçekleşiyor. Bu gecikmenin daha önce gezegenden yıldıza akan maddeden kaynaklandığı düşünülüyordu. Ancak ST Andrews ekibi bunun, gezegenin karşıdan esen sert rüzgara karşı oluşan şoku ileri sürmesi nedeniyle gerçekleştiğini belirledi (tıpkı sesten hızlı uçan bir jet uçağının etrafındaki havayı yarması gibi).
Dr. Vidotto: “Yay şokunun tespiti gezegenin manyetik alanının gücünü ölçmek için uygulanabilecek yeni bir yöntemdir ki başka bir yolla bu değeri saptayamazsınız” diyor.
Yay şoklarını benzetim programlarıyla görmeye çalışan doktora öğrencisi Joe Llama: “Bizim modellerimiz Hubble Uzay Teleskopu’ndan gelen verileri baz alarak buradaki sebebin rüzgarın etkisiyle oluşan yay şoklarına bağlı olduğunu gösterdi” diyor.
Yay şokları oldukça sarsıntılı ortamda bulunan gezegenin atmosferini koruyabilir. Bu gezegenler yakınlarındaki yıldızdan gelen rüzgarın taşıdığı yüksek enerjili parçacıklar ile bombardıman altındadır. Gezegenin manyetik alanının bulunması bu sert etkiye karşı koyan kalkan oluşturarak atmosfer kaybını en aza indirebilir.
Joe Llama: “Modelimizdeki yay şoku her ne kadar Dünya’nınkine benzese de biz WASP 12b’deki yüksek sıcaklığın yaşama izin vereceğini düşünmüyoruz. Ancak bu keşif, başka sistemlerde, yıldızın yaşam alanı içinde olan bir gezegendeki yay şokunun olası bir yaşama olanak sağlayacağını, koruyacağını belirlemek önemli bir adımdır” diyor.
