Kozmik bir ampul gibi davranan Satürn’ün yaydığı enerji 2005-2009 yılları arasında kademeli olarak azalmış. Ancak sıradan bir ampulün tersine gezegenin güney yarımküresinin yaydığı enerjinin kuzey yarımküreye arttığı belirlendi. Bunun üzerine gezegendeki mevsimler değişti. Bu bilgi Satürn çevresinde dolanan Cassini’nin termal kamerasıyla elde edildi.
Daha önce başka bir yerde görülmemiş bu bilgi kapsamlı bir veri analiziyle geldi. NASA’nın Goddard Uçuş Merkezi’nin derlediği veriler daha önce Voyager Uzay aracıyla elde edilen verilerle karşılaştırıldı. Bu bilgiler Güneş’ten Satürn’e ulaşan enerji ile Saütrn’ün iç enerji kaynağının doğasının anlaşılmasında yardımcı olabilecek.
Çalışma NASA’nın Goddard ve JPL araştırma birimleri de içinde olmak üzere Cornell Üniversitesi ve Houston Üniversitesi’ndeki gökbilimcilerin çalışmalarıyla yapıldı. Cassini görevi yöneticisi Liming Li: “Cassini’nin Satürn hakkında gönderdiği veriler çok değerli. Dev gezegenin yaydığı enerjiyle ilgili yapılan ilk çalışmadır” diyor.
Güneş Sistemi’ndeki gezegenler insan gözünün algılayamadığı dalga boylarında ışınım yaparak ve ısı kaybederler. CIRS aleti termal kızılötesi bölgesinden gelen ve ısı yayılmasına karşılık gelen kırmızı ışığı algılar.
“Gezegen bilimi gezegenlerin her yöne ve sabit bir hızla güç kaybettiğini söyler. Şimdi Satürn’de bunu görmüyoruz” diyor Li. (Güç birim zamanda yayılan enerji miktarıdır.)
Kuzeyden güneye akan enerji nedeniyle Satürn’de bir dengesizlik görünüyor. Tahminler bunun 5 dünya yılı içinde güney yarımkürede kış kuzey yarımkürede yaz yaşanıyordu. (1 Satürn yılı 7 dünya yılına eşittir.) Gezegen Dünya gibi kendi ekseni üzerinde hareket ederken güneş ışığını daha az alan yerler kış ve daha fazla alan yerler yaz mevsimindeydi. Her şey Satürn’ün ekinoksa uğradığı Ağustos 2009’da değişti.
Çalışmaya göre her şey dünyada olduğu gibiydi. Her yarımkürede ısı değişimi algılanmaya başlandı. Bir taraf ısınırken diğer taraf soğuyordu. Satürn’deki hava değişken olduğundan atmosferdeki ısı sıcaklık değişimlerinden korunuyordu. “Sıcaklık değişimleri Satürn atmosferinin anlaşılmasında önemli rol oynar. Cassini kuzey yarımkürede 2005 ile 2008 yılları arasında sıcaklığın yavaş yavaş düştüğünü ve 2009’da tekrar ısındığını gösterdi. Ekinoksun yaklaştığı sıralarda Satürn güney yarımküresindeki sıcaklık ise 2005-2009 yılları arasında düşüyordu.
Her iki yarımkürenin yaydığı enerji ve sıcaklık değeri düşmeye başladı. Bu nedenle de gezegen soğuyarak daha az enerji yaymaya başladı.
Benzer değişikliklerin daha önce de olup olmadığını anlamaya çalışan gökbilimciler 1980-1981 yıllarında Voyager’in yolladığı verileri mercek altına aldı. Voyager’da Cassini’nin CIRS aleti gibi enerji dalgalanmalarını rapor etmişti. Ancak bir farkla: Voyager gezegenin her iki yarımküresinde bir dengesizlik olmadığını ve bu iki yarımküredeki enerjini birbiriyle tutarlı olduğunu iletmişti.
Voyager böyle bir farkı neden görememiş olabilir? Hava ve atmosfer sıcaklığı güneşten gelen enerjiye göre bir yıl içinde değişmesi gerekir.
Goddard Gezegen Sistemleri Laboratuarı’ndan Amy Simon-Miller: “Bunun Satürn’deki güç değişiklerinin görülmesini engelleyen bulut yapısı olabilir” diyor ve ekliyor: “Bulut örtüsünün kalınlığı uzaya kaçan ışımayı da değiştirir.”
Satürn gibi diğer dev gezegenler Jüpişter ve Neptün’ün de kendi ısı kaynaklarına sahip olduğu düşünülüyor (Uranüs’te böyle bir ısı kaynağının varlığı keşfedilmedi). Güneşten gelen ısı ile Saütrn’den yayılan ve zamanla değişebilen enerji yayılması incelenerek gezegenin iç enerji kaynağının yapısı hakkında zaman içinde daha fazla bilgi edinilebilir.
Li: “Voyager Satürn’ün iki yarım küresindeki asimetrik özelliği görememesi akla bir soru getiriyor: Satürn’ün iç ısısı zamanla değişiyor mu? Bu sorunun yanıtı Satürn’ün evrimi, havası ve iç yapısı ile diğer dev gezegenleri anlamamızı sağlayacak” diyor.
Kaynak: NASA-JPL
