Gökbilimciler evrenin ilk zamanlarında oluşmuş bir yıldız keşfetti. Yıldız büyük patlamadan (big bang) sonra ikinci kuşak içinde oluşmuş. Yaşlı yıldız bizden 290 bin ışık yılı uzaklıktaki, eski yıldızları içinde barındıran Yontar (Sculptor) cüce gökadasında bulunuyor. Keşif aynı zamanda Samanyolu’nun cüce gökadaları yiyerek büyüdüğünü de ispatlıyor.
Harvard-Smithsonian Astrofizik Merkezi’nden (CfA) Anna Frebel’e göre yıldız neredeyse evren kadar yaşlı.
Birkaç milyar yıldızı bulunan cüce gökada, yüzlerce milyar yıldızı olan Samanyolu’na karışmıştır. Samanyolu milyarlarca yıl boyunca böylesine cüce gökadaları bünyesine katmış ve büyümüştür.
Eğer büyük gökadaların yapıtaşları cüce gökadalar ise o zaman eski çağdan kalmış cüce gökadalardaki yıldızların metal açısından fakir olması gerekir. Gökbilimciler metal kavramını hidrojen ve helyumdan daha ağır kimyasal elementler için kullanırlar. Çünkü bu maddeler yıldızlar içerisinde oluşmaktadır ve eski yıldızlarda ise az miktarda bulunmaktadır.
Samanyolu’ndaki bu yaşlı yıldızlardaki metal miktarı genç Güneş’e göre 100 000 kat daha az olabiliyor. “Samanyolu’nun içinde çok daha fazla sayıda yaşlı yıldız olabileceği belirtiliyor. Eğer bu cüce gökadalar kolaylıkla bulunmasaydı bu tür yıldızları bulma şansı çok az olacaktı” diyor Carnegie Gözlemevi ve Enstitüsü’nden Josh Simon.
Gökada içindeki metal eksiği olan yaşlı yıldızları bulmak amacıyla Caltech’den Evan Kirby’in başını çeken ekip, yeni bir yöntem geliştirdi. “Bu yapılan aslında samanlık dolusu iğne yığını içinde bir farklı bir iğneyi aramak gibi. Bunun için yüzlerce adayı belirledik” diyor Kirby.
Yontar cüce gökadası içindeki parlaklığı 18. kadirden olan yaşlı yıldızı böylesi bir çalışma sonucunda buldular. Yıldız S1020549 olarak kodlandı. Şili’deki Magellan-Clay Teleskobunun yardımıyla yıldızdaki metal miktarının 6000 kat daha düşük olduğu belirlendi. Bu değer şimdiye kadar metal oranı düşük olarak bulunan yıldızdan 5 kat daha düşüktür.
Araştırmaları sonucunda yıldızdaki maddelerden en fazla kalsiyum, titanyum, magnezyum ve demir olduğu belirlendi. Bu ilk gözlem verileri yıldızın Samanyolu yıldızı olduğunu gösterir gibidir.
Ancak yıldızın uzaklığı ve sönük görünmesi nedeniyle mevcut teleskoplar için bu yaşlı yıldızın incelenmesi bir sorun olmaktadır. Bu tür yıldızların incelenmesi için önerilen teknoloji ise, 24.5 metrelik ve yüksek çözünürlükle çalışan tayfçeker ile donatılacak olan Dev Magellan Teleskobu’dur. Söz konusu teleskop 2018 yılında tamamlanınca yıldızların kimyasal yapıları ve gökadanın evrimi hakkında daha farklı çalışmalar yapılabilecektir.
Kaynak: CfA
samanyolu’nun çapı 100.000 ışık yılı ise;290.000 ışık yılı uzaklıktaki bu yıldız nasıl saman yolu içinde olabiliyor?
Burada adı geçen gökada Samanyolu’nun çekimine kapılmış olan cüce gökadalardan biridir. Böylesi bir gökada içinde yaşlı bir yıldıza rastlanıyor. Çevremiz: http://home.comcast.net/~diewald/across_the_sea_of_stars/Galaxy.html