Gökbilimciler NASA’nın Chandra X-ışını Gözlemevi ve ESA’nın XMM-Newton Gözlemevi’ni kullanarak gökada kümelerinden Saç (Coma) Kümesi’nde büyük bir sıcak gaz cephanesi keşfetti. En az yarım milyon ışık yılı uzunluğundaki kollar, Saç Kümesi’ni oluşturan gökadaların kütle çekimi etkisiyle nasıl toplandığı ve kümenin nasıl büyüdüğü hakkında fikir veriyor.
Birleştirilmiş görüntüde mavi ve beyaz renkler Sloan Sayısallaştırılmış Gökyüzü Araştırması ile görünür dalga boyuyla, pembe renk Chandra ile X-ışını verileri sonucunda elde edildi.
X-Işını ve görünür ışık verilerine göre multimilyon derece sıcaklığındaki gaz, Saç Kümesi’nin toplam kütlesinin 1/6’sını oluşturuyor. Görüntüde X-ışını yayan kolların parlaklığı gökada merkezleriyle karşılaştırılmış.
Araştırmacılar küçük gökada kümelerinin bir dönme dolabın kollarında oluşan rüzgâra benzer şekilde sıcak gazın hareketlendiği ve bunun kümenin hareketi nedeniyle oluştuğu kanısında. Sıcak gaz büyük bir olasılıkla bu hareketli gökadalardan oluşmuştur.
Saç Kümesi, sıradan bir kümede olduğu gibi merkezinde bir gökada değil, birbirine yakın iki dev eliptik gökada olduğundan, sıradışıdır. Bu iki dev eliptik gökada muhtemelen geçmişte Saç Kümesi’yle birleşti. Araştırmacılar ayrıca kümede geçmişte çeşitli gökada çarpışmaları ve birleşmelerinin olduğunun izlerine de rastladı.
Düzgün şekilleriyle dikkat çeken sıcak gaz kollarının 300 milyon yıl yaşında oldukları ve saatte 4 milyon kilometre hızla yayıldığı tahmin ediliyor. Araştırmacılar bu sıcak gaz cephanelerinin oluşumuyla ilgili çeşitli modeller öne sürüyor. En çok kabul gören model, kümede gerçekleşen birleşmeler sonucunda tıpkı okyanusta ilerleyen büyük bir geminin oluşturacağı güçlü bir türbülans gibi, büyük dalgalanmaların oluştuğu yönünde. Birleşme sonucunda sıcak gaz daha sakin bir ortama gayet düzgün bir şekilde yayılmaktadır.
Saç Kümesi’ndeki türbülanslarlardan, küçük bir olasılıkla, dev manyetik alanlar sorumlu olabilir. Bir gökada kümesindeki türbülans miktarını tahmin etmek her zaman, astrofiziğin büyük sorunlarından biri olmuştur. Araştırmacılar bazen çelişkiye düşse de çeşitli yanıtlara ulaşıyor, ancak herkesin kabul edeceği bir yanıt ancak çok fazla sayıda kümenin gözlenmesiyle mümkün olabilir.
Sıcak gaz kolları Saç Kümesi’nin merkezindeki iki gökadaya bağlı görünmektedir. XMM-Newton verilerine göre bunlar en azından 1,5 milyon ışık yılı kadar uzaktaki gökadalarla bağlantılıdır. Görüntüde Saç gökadalarının arkasında çok ince bir kuyruk yapısı da görünmektedir. Bu muhtemelen tek bir gökadanın kümeyle birleşmesi sonucunda oluşmuş yeni ve sıcak gaz koludur.
