Araştırmacılar, şimdiye kadar gözlemlenen en uzak Samanyolu benzeri gök adayı keşfettiler. REBELS-25 olarak adlandırılan bu disk gök ada, günümüz gök adaları kadar düzenli görünüyor. Gök ada evrenin sadece 700 milyon yaşında olduğu dönemdeki haliyle görülüyor. Gök adanın düzenli görülmesi şaşırtıcı çünkü mevcut gök ada oluşumu kabulüne göre, bu kadar erken dönemdeki gök adaların daha kaotik görünmesi beklenir. REBELS-25’in dönüşü ve yapısı, Avrupa Güney Gözlemevi’nin (ESO) bir ortağı olduğu Atacama Büyük Milimetre/milimetre-altı Dizisi (ALMA) kullanılarak ortaya çıkarıldı.
Bugün gördüğümüz gök adalar, gökbilimcilerin genellikle erken evrende gözlemlediği kaotik, düzensiz karşıtlarından çok yol kat etti. “Gök ada oluşumu anlayışımıza göre, çoğu erken gök adanın küçük ve dağınık görünmesini bekleriz,” diyor çalışmanın ortak yazarı ve Hollanda’daki Leiden Üniversitesi’nden gökbilimci Jacqueline Hodge.
Bu dağınık, erken gök adalar birbirleriyle birleşir ve inanılmaz derecede yavaş bir hızda daha düzgün şekillere evrilir. Mevcut kuramlar, Samanyolu gibi düzenli bir gök ada olmak için — sarmal kollar gibi düzenli yapılarla dönen bir disk — milyarlarca yıllık evrimin geçmesi gerektiğini öne sürüyor. Ancak REBELS-25’in keşfi, bu zaman çizelgesine uymuyor.
Monthly Notices of the Royal Astronomical Society dergisinde yayımlanmak üzere kabul edilen çalışmada, gökbilimciler REBELS-25’in şimdiye kadar keşfedilen en uzak, güçlü bir şekilde dönen disk gök ada olduğunu buldular. Bu gök adadan bize ulaşan ışık, evrenin sadece 700 milyon yıl yaşında olduğu dönemde yayıldı — bu, evrenin mevcut yaşının (13,8 milyar yıl) sadece yüzde beşi — ve REBELS-25’in düzenli dönüşünü beklenmedik kılıyor. “Samanyolu’muza bu kadar benzeyen, güçlü bir şekilde dönüşü olan bir gök ada görmek, erken evrendeki gök adaların bugünün kozmik düzenli gök adalarına ne kadar hızlı evrildiğine dair kabullenmelere meydan okuyor,” diyor çalışmanın baş yazarı ve Leiden Üniversitesi’nde doktora öğrencisi olan Lucie Rowland.
REBELS-25, aynı ekip tarafından daha önce yapılan gözlemlerde, yine ALMA kullanılarak tespit edildi. O zamanlar, dönüş ipuçları gösteren heyecan verici bir keşifti, ancak verilerin çözünürlüğü kesin olmak için yeterince ince değildi. Gök adanın yapısını ve hareketini doğru bir şekilde ayırt etmek için ekip, ALMA ile daha yüksek çözünürlükte takip gözlemleri gerçekleştirdi ve bu, rekor kıran doğasını doğruladı. “ALMA, bunu başarmak için var olan tek teleskop,” diyor çalışmanın ortak yazarı ve İngiltere’deki Liverpool John Moores Üniversitesi’nden araştırmacı Renske Smit.
Şaşırtıcı bir şekilde, veriler ayrıca Samanyolu’na benzer daha gelişmiş özelliklere işaret etti, örneğin merkezdeki uzun bir çubuk ve hatta sarmal kollar, ancak bunu doğrulamak için daha fazla gözlem gerekecek. “Daha gelişmiş yapıların daha fazla kanıtını bulmak heyecan verici bir keşif olurdu, çünkü bu, bugüne kadar gözlemlenen en uzak gök ada olurdu,” diyor Rowland.
REBELS-25’in gelecekteki gözlemleri ve erken dönen gök adaların diğer keşifleri, erken gök ada oluşumu ve evrenin evrimi hakkındaki anlayışımızı potansiyel olarak dönüştürecektir.
