NASA/ESA Hubble Uzay Teleskopu’nun ilk kez 1997’de görüntülediği Peçe (Veil) Bulutsusu, Geniş Alan Kamerası 3 ile yeniden görüntülendi. Yeni görüntüler bulutsunun genişlediğini ortaya koydu.
Bulutsudaki ipliksi yapılar süpernova kalıntısını işaret eden en iyi izlerdir. Yaklaşık 8000 yıl önce patlayan sekiz Güneş kütleli bir yıldızın oluşturduğu kalıntı 110 ışık yılı genişliktedir. Peçe Bulutsusu 2100 ışık yılı uzakta olup Kuğu (Cygnus) takımyıldızında bulunmaktadır.
Hubble Teleskopu’ndaki Geniş Alan ve Gezegen Kamerası 2 (Wide Field and Planetary Camera 2, WFPC2) ile 1997’de Peçe Bulutsusu fotoğraflanmıştı. Yeni kamera WFC3’ün oluşturduğu yeni görüntü daha fazla ayrıntı gösterirken bulutsunun geçen 18 yılda genişlediğini de ortaya çıkardı.
Bulutsunun karmaşık yapısına ve uzaklığına karşılık içindeki yapının hareketi açıkça görülebilir: özellikle soluk kırmızı renkteki hidrojen içerikli iplikçiler. Böylesi ipliksiler fotoğraf boyunca yaygındır.
Gökbilimciler Peçe Bulutsusu’nun kaynağı olan yıldızın patlamadan önce güçlü rüzgârlar oluşturduğunu düşünüyor. Bu rüzgârın etkisiyle yıldızlararası boşlukta gaz yayılmaya başladı. Süpernovanın oluşturduğu şok dalgası sürdükçe uzayda kendine boşluk bulan gaz bulutsuyu kendine özgü şekle büründürdü. Şok dalgasıyla ilerleyen gaz ile çevresindeki madde arasındaki etkileşim parlak ipliksileri oluşturdu. Peçe’deki renkler kimyasal elementlerin sıcaklık ve yoğunluk değişimlerini gösterir.
Mavi renkli özellikler kırmızı ve yeşil olanlara göre daha düzgün ve pürüzsüz görünür. Özellikle mavi renkteki yapı dış uzayın madde duvarıyla karşılaşarak bulutsunun sınırlarını oluşturur. Kırmızı ve yeşil olanlar ise daha sıcak gaz içerir [1]. Bunlar daha sonra oluşarak diğer yapılar içerisine süzülmüştür.
Parlak ve karmaşık yapı içinde birkaç ince, keskin kenarlı kırmızı ipliksiler oluşmuştur. Hidrojen emisyonun özelliklerine ait bu izler araştırmacılara şok dalgasının anlık etkisini göstermektedir. Saatte 1,5 milyon kilometre hızla hareket eden şok dalgası gaz içine süpürülmesiyle kırmızı renk ortaya çıkar. Özellikle sağ tarafta şok dalgasının hidrojenin parçacıklarla çarpıştığı anlaşılmaktadır.
Hubble’ın bu görüntüsü aslında bulutsunun küçük bir kısmına aittir. Süpernova kalıntısının batı kısmı NGC 6960 ya da halk dilinde Cadı Süpürgesi olarak bilinir.
Notlar
[1] Görüntüdeki renkler gazın üç farklı türünün belirlenmesi amacıyla sonradan oluşturulmuştur.
