1980’li yıllarda çıkan Pac-Man oyununu hatırlarsınız. Önünüze geleni yiyip puan topluyordunuz. Satürn Sisteminin peşindeki Cassini aracının, Mimas uydusundaki sıcaklık dağılımına ilişkin elde ettiği harita şaşırtıcı bir şekilde Pac-Man’i andırıyor.
Yüzeyindeki sıra dışı krateri (Herschel Krateri) ile Mimas’ın bu görüntüsü Cassini aracının uyduya yaptığı 13 Şubat’taki yakın uçuşuyla elde edildi. İlginç uyduda çözülmesi gereken birçok bulmaca olduğu düşünülüyor.
Araştırmacılar, kızılötesi tayfölçerle, Mimas’ın ekvator bölgesindeki en yüksek sıcaklığın öğleden sonra gerçekleştiğini gözlediler. Uydunun -Pac-Man’i oluşturan- kenarlarındaki sıcaklığın -181 C derece olduğu görüldü. Uydunun diğer kısımları ise daha soğuktu ve -196 C derece sıcaklığa sahipti. Pac-Man’in tam ağzındaki noktanın sıcaklığı ise -189 C derece olarak ölçüldü. Bu sıcaklık değişiminin Herschel Krateri’ndeki yüksekliği 5 km’yi bulan kenarının oluşturabileceği, başka bir deyişle ısıyı tutabildiği gibi bir sonuca ulaşılıyor. Sonuçta ortaya çıkan V şekilli harita araştırmacıları hem şaşırtmış hem de eğlendirmişe benziyor.
Boulder’deki Southwest araştırma Enstitüsü’nden John Spencer, “Sıcaklık değişimlerinin sebebinin yüzeydeki dokunun farklılığı olduğunu düşünüyoruz. Bu belki de eski yoğun kar ile yeni oluşan ve buzlu yüzeyi kaplamış toz gibi yapılardır” diyor.
Yoğun buz dokusu güneşten gelen ısıya karşılık yüzeyi soğuk tutmayı başarır. Yüzeyi toz ile kaplanmış buz ise güneşten gelen ısıyı saklayarak o kısmın ısınmasına neden olur.
Spencer: “Uydudaki sıcaklık değişiminin nedeni, yüzey doku farklılığı olsa bile, bölgeler arasında neden bu kadar keskin sınırlar olduğunu bilmiyoruz”. Herschel Kraterini oluşturan etkinin, buradaki buzu eritmiş olabileceği de olasıdır. Öyle de olsa bu sert tabakaya çarpan göktaşlarının, tabakaya zarar verip yüzeyin şeklini değiştirmiş olması gerekmez mi?
Satürn’ün dış halkalarından buzlu E halkası içindeki Mimas, halka nedeniyle açık renkli bir görüntüde olması gerekirken, alınan görüntülerde tam ters bir renk oluştuğu görülüyor.
Cornell Üniversitesi’nden Paul Helfenstein ise, “Uydu yüzeyinin zamanla silikat ve karbon zengini mineraller ile örtüldüğü görülüyor. Bu da dışarıdan uyduya düşen meteorlardaki toz nedeniyle oluşmaktadır” diyor.
Güneş ışınları uydu yüzeyindeki parlak buzları buharlaştırırken, buzun altındaki koyu renkli yüzeyin görünmesini sağlar. Bu tür etkiler Satürn’ün diğer uydularında da görünmesine karşılık, Mimas’ın farkı E halkasından daha fazla etkilenmesidir.
Kaynak: NASA/JPL
