Bir yıldızın gezegeni olup olmadığı yıldızda lityum olup olmadığında göre belirlenebilecek. Bu yeni ötegezegen bulma tekniği 10 yıl süren arayışlar sonucunda elde edildi. Buna göre Güneş benzeri ve gezegeni olan yıldızlarda lityuma rastlandı. Ancak gezegeni olmayan yıldızlarda lityuma rastlanmadı. Bu araştırma 70’i gezegeni olan yıldız olmak üzere toplam 500 yıldız üzerinde yapıldı.
Araştırma sırasında ESO’nun Yüksek Hassasiyetli Radyal Hız Gezegen Tarama aracı (HARPS) kullanıldı. Bu tayf çeker aracı ESO’nun 3,6 metrelik teleskobuna bağlı bulunuyor.
Gökbilimciler öncelikle izlenecek yıldızların dörtte birini oluşturan Güneş benzeri yıldızlara odaklandı.
Lityum normalde Güneş’te yok denecek az oranda bulunuyor. Bunu da Güneş’e çarpan irili ufaklı nesneler oluşturuyor. Bir yıldız yeni doğduğunda lityumu bulunuyor. Ancak lityum 1,5 milyon derece sıcaklıkta hemen yok oluyor. Evrendeki lityumun big bang patlamasından oluştuğu düşünülüyor. Yıldızların sıcaklığı 1,5 milyon dereceden fazla olduğundan lityum ancak daha soğuk olan dış tabakada kendine yer bulabiliyor. Bu da ancak yıldızın gezegen sistemi olmasıyla mümkün olabiliyor.
Eğer bir yıldızın gezegen sistemi varsa o zaman yıldıza çeşitli meteor, kuyrukluyıldızlar çarpıp üzerlerindeki lityumu yıldıza veriyor olabilir. Bunun dışında Güneş yaşındaki bir yıldızda aslında lityum bulunmaması gerekiyor. Eğer varsa bu yıldızın bir gezegen sistemi olduğu anlamına gelebilir..
Konuya ilişkin ilk veri 2001 yılında HD 82943 yıldızından elde edildi. Bu yıldızın şimdiye kadar iki gezegeni keşfedildi. Ama asıl ilginç bilgi yıldızdaki lityum değerinden geldi. Yıldızdaki lityum değeri yüksekti. Bunun da açıklaması yıldıza Jüpiter’den daha büyük bir gezegenin daha oluşum aşamasındayken çarpıp yok olması şeklinde yapıldı. Gezegenler yıldızlara oranla çok daha soğuk olduklarından lityum barındırıyorlar.
Bu yazı ESO‘nun sayfalarındaki değişik haberlerinden ve araştırma sonuçlarından yararlanılarak hazırlanmıştır.
