Güneş Sistemi’nin en büyük dağı olan Olympus volkanının tetiklediği tektonik kuvvetler nedeniyle, dağın çevresindeki bölgede dev heyelan ve lav akıntılarının izleri ESA’nın Mars Express aracı tarafından gösterildi.
Aracın yüksek çözünürlüklü stereo kamerası ile 23 Ocak 2013’de alınan görüntüler, Olympus Dağı’nın yaklaşık 200 km doğusundaki Sulci Gordii olarak bilinen bölgeye aittir.
Bölgenin görünümü Olympus Dağı’na yakın kısımların çökmesiyle oluştuğunu işaret eder gibidir. Bugün bu ovaları çevreleyen ve yaklaşık 2 km yüksekliğinde dik uçurumlar bulunmaktadır.
Çöküş belki de yeraltı suyunun çekilmesi sonucunda yüzey altındaki kayaların parçalanmasını sağlayan volkanik hareket ile oluştu. Çöküş sırasında bölge çevresindeki volkanik ovalar yüzlerce kilometre aşağı kaymış olmalı.
Olympus Dağı’ndan akan lavların çevredeki ovalara etkisinin benzerini Dünya’da da Hawai Mauna Loa’daki gibi bazı volkanların çevresinde de görürüz.
Sulkuslar Gordii çevresindeki yumuşak ovalar büyük bir olasılıkla büyük bir heyelan sonrası üzerini kapatan lav sonrasında oluşmuş olmalı.
‘Sulci’ın -Mars’ta birbirine paralel tepe ve vadileri tanımlamak için kullanılan jeolojik terim-karakteristik oluklu görünümü ise volkandan uzak kayan ve bu nedenle sıkışan toprağın yükselmesi ve ardındaki parçanın çökmesi ile oluşmuş. Zaman içerisinde tepeler erozyonun etkisiyle yumuşak sırtlara büründü.
Oluklu yapı en iyi yakın çekim ile görülür. Görüntüler tepelerin ince rüzgârlarla aşınıp heyelan yoluyla vadilerin alt kısımlarına taşındığını gösterir.
Benzer şekilde düz ovalara yakından bakıldığında toprağın üzerindeki tozlu örtünün ince dalgalar şeklinde bir görünümde olduğu fark edilir. Bu ince dalgalanmalar yüzeyi süpüren rüzgâr sonucunda oluşmuştur.
Yakın görünümde ayrıntılı olarak görülen yarıkların uzunluğu 50 km ile 300 km arasında değişir. Bu yarıklar kısa ömürlü lav akıntıları ya da su ile oluşmuş olabilir.
Görüntünün topografik haritasında ise tektonik kuvvetlerin etkisiyle Mars toprağının parçalanmış hali açıkça görülüyor.
Bunun gibi karmaşık izlere ve geçmişe sahip Mars bölgelerini inceleyen bilimciler, -Dünya’daki benzer örneklerle kıyaslayarak- Mars’ın geçmişindeki hareketliliği ve jeolojik süreci anlamaya çalışıyor.
Sulkuslar Gordii Bölgesinin başına gelenler yeryüzündeki bazı bölgelerde de görülmüştür. Yeryüzünde de volkan hareketliliği, rüzgâr, su ve tektonik hareketler bazen yüzeyde kilometrelerce boyunca etkili olmakta ve yüzey malzemesini yüzlerce kilometre taşıyabilmektedir.
