NASA’nın Nükleer Spektrokopik Teleskop Dizisi adıyla bilinen NuSTAR, X-ışını gözlerini sarmal bir gökada üzerine dikerek iki karadeliği kızarmış parlak nokta ile belirledi.
Yeni görüntü Kaliforniya’da yapılan Amerikan Astronomi Derneği toplantısında Kraliçe A (Cassiopeia A-Cas A)’nın NuSTAR görüntüsü eşliğinde sunuldu.
NASA Genel Merkezi’nden Lou Kaluzienski: “NuSTAR bizi kozmosu yeni ve benzersiz görüntüler eşliğinde gösteriyor. NuSTAR’ın aşırı duyarlılığı ve görüntüleme yeteneği yardımıyla, elektromanyetik tayfın yüksek X-ışınları kısmına ait kozmik olayları görebiliyoruz” diyor.
Geçtiğimiz Haziran ayında yörüngeye yerleştirilen NuSTAR, yüksek enerjili X-ışınlarını odaklama yeteneğine sahip ilk teleskoptur. Benzer dalga boylarında çalışan önceki teleskoplara göre nesneleri daha ayrıntılı görebilmektedir. Aynaları ve algılayıcılarıyla teleskop bir otobüs uzunluğundadır.
Teleskopla yakın ve uzak karadelikler, yoğun çekirdekli ölü yıldızlar olmak üzere evrenin yüksek enerjili nesneleri incelenmektedir. Tüm bunlara ek olarak NuSTAR Samanyolu’nun iç kısmında ve evrenin uzak köşelerindeki gökadalarda karadelik aramaktadır.
Teleskopun hedefleri arasında IC342 olarak bilinen Caldwell 5 sarmal gökadası da vardır. Bu gökada Zürafa (Camelopardalis) takımyıldızında ve 7 milyon ışık yılı uzaklıktadır. NASA’nın Chandra X-Işını Gözlemevi ve bazı gözlemevlerinin görüntüleri sonucunda gökadadaki iki parlak X-Işını kaynağını (ULXs) belirlenmişti.
ULXs parlaklığı gökbilim gizemlerinden biridir. Bu karadelikler gökada merkezlerindeki süper kütleli karadelikler kadar olmasa da gökadamızdaki yıldız kütleli karadeliklere göre 10 kat daha parlaktır. Gökbilimciler ULXs’lerin alışılmadık derecede parlak olan birkaç bin güneş kütleli ya da daha küçük yıldız kütleli karadeliklerin ara kütlesinde olduğunu düşünüyor. Üçüncü bir olasılık ise bu karadeliklerin her iki kategoriye de girmemesidir.
NuSTAR ekibi üyesi Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü’nden Fiona Harrison: “Bu cisimlerin gizemini açacak anahtarı bize yüksek enerjili X-Işınları sunuyor. Onlar beslenerek büyüyen büyük kütleli karadeliklerle ilgili yeni fiziğin oluşmasını sağlıyor” diyor.
Görüntüde IC342 gökadasının kollarındaki iki parlak nokta karadeliklerin konumlarını gösteriyor. Gökada görünür ışık altında gösterilirken, yüksek enerjili X-Işını verisiyle ortaya çıkan karadelikler magenta (kırmızı ve mavi ışığın birleşimiyle oluşan renk) rengiyle gösteriliyor.
“NuSTAR görüntüsünde gökada bulanık görülürken iki karadeliğin olduğu noktalar belirginleşti” diyor Harrison.
İkinci görüntü ise Kraliçe takımyıldızında, 11 000 ışık yılı uzaklıkta bulunan tarihi süpernova kalıntısı Cas A’dır. Mavi renk NuSTAR’ın yüksek enerjili X-Işını ile oluşurken, kırmızı ve yeşil renkler daha düşük enerjili sinyallere aittir. Süpernova patlamasının ardından uzaya neredeyse ışık hızında yayılan ilk şok dalgaları mavi rengiyle gösterilmiştir. NuSTAR ile parçacıkların ne kadar enerjik olduğu ve böylesi yüksek hızlara nasıl ulaşabildiklerinin gizemi de çözülebilecek.
Clatech’den Brian Grefenstette: “Cas A, posterler ile bir çocuğa yıldız patlamasının nasıl olduğunu gösterilebileceğimiz en güzel kalıntıdır. Aynı zamanda Dünya’dan bu kalıntının izlerine bakarak yüksek enerjili parçacıklar ve kozmik ışınların kökeni hakkında da bilgi edinebiliyoruz. ” diyor.
