Uzun bir aradan sonra tekrar merhaba… Sosyal medya üzerinden ve e-postalarla başıma bir şey gelip gelmediğini merak edenler çıkınca bilimi mi beni mi merak ediyorlar diye sormadan edemedim. Gökbilim, Astronomi Diyarı’nın uyku döneminde (!) beklemedi, yeni keşif ve çalışmalar gerçekleşti. Bunlardan bazıları ise oldukça merak uyandırıcı oldu. Gelin tatil dönüşü (!) bunlardan bazılarını hatırlayalım. Böylece sitenin yayın hayatına kısa bir aradan sonra devam edeceği müjdesini vermiş olalım. Tabi ilgilenenlere…
Uyku döneminde İlk akla gelenler…
Satürn’de Yeni Uydular
Güneş sistemindeki en fazla uydu artık ‘halkaların efendisi’ Satürn’e ait. Carnegie Üniversitesinden Scott S. Sheppard liderliğindeki ekip Satürn’ün bilinmeyen 20 uydusu daha olduğunu belirledi. Böylece uydu sayısı 79 olan Jüpiter’i üç uydu ile geçerek 82 uyduyla birinci sıraya yerleşti.
Yeni keşfedilen uydular 1,5 kilometre ile 5 kilometre arası çapa sahip. Bunların on yedisi gaz devinin çevresinde Satürn’ün dönme yönünün tersine dolanıyor. Gezegenden oldukça uzakta bu uyduların Satürn’e en yakın olan ikisinin dolanım süresi 2 yıl sürerken diğerleri 3 veya daha fazla sürede gaz devinin çevresindeki dolanımlarını tamamlıyor.
Uyduların belirli bir kümeye aitmiş gibi görünmesi akla burada yer alan büyük bir uydunun parçalanmış olabileceğini getiriyor. Ters yönde dolanmalarının açıklaması bu olabilir.
Carnegie, uydularla ilgili bir isim yarışması açtı bile. Yarışma linkine ulaşmak için tıklayınız. Yapılması gereken önerdiğinizi ismi @SaturnLunacy adıyla tweet atmanız. Bunun ardından neden böyle bir isim seçtiğinizi açıklamanız gerekiyor. Tweet mesajınızı fotoğraf veya video ile de süslerseniz süper olur. Hastag olarak da #NameSaturnsMoons yazmayı unutmayın.
Güneş Sistemindeki İkinci Turist
Güneş Sisteminin dışından gelen ziyaretçilerimiz artıyor. Hubble teleskopu dışarıdan sistemimize doğru düşen bir cisim daha belirledi. Daha önce ‘Oumuamua adıyla bilinen ziyaretçiden sonra şimdi de bir kuyrukluyıldız Yer’den 400 milyon kilometre uzaktayken Hubble tarafından fotoğraflandı. 2I/Borisov adı verilen kuyrukluyıldız 7 Aralık 2019 günü Güneş’e 40 milyon kilometre yaklaşacak.
Saatte 160,000 kilometre gibi inanılmaz bir hızla yol alan cisim Güneş’in varlığını unutmuş gibi. Kuyrukluyıldız 2020’nin ortalarında Jüpiter’in yaklaşık 800 milyon kilometre uzağından geçip sistemi terketmeye hazırlanacak. Kuyrukluyıldızın yörüngesine bakıldığında Güneş sistemini terk ettikten sonra milyonlarca yıl başka bir yıldızla karşılaşmayacak.
Ve 2019 Nobel Fizik Ödülleri Astronomi çalışmalarına verildi…
Her yıl bilim insanlarınca heyecanla beklenen Nobel ödülleri açıklandı. bu yıl Fizik ödülleri astronomi alanında oldu.
Ödül iki farklı çalışmaya verildi. “Evrenin ve Yer’in evrendeki yerinin evrimi” hakkındaki bakış açımıza olan katkılarından dolayı verilen ödülün ilki Princeton Üniversitesinden James Peebles’a kozmolojik keşifler nedeniyle ve diğer yarısı ötegezegen keşiflerini başlatan İsviçre Cenevre Üniversitesinden Michael Mayor ve Didier Queloz’a verildi.
James Peebles, bildiğimiz maddenin (yıldızlar, gaz ve toz bulutları, kuasarlar, gökadalar, karadelikler) evrenin %5’ini oluşturduğunu kalan kısmının ise karanlık enerji ve karanlık maddeyle dolu olduğunu kuramsal olarak hesapladı.
Bildiğimiz üzere evren günümüzden yaklaşık 14 milyar yıl önce oluştu ve ancak bundan 400,000 yıl sonra fotonlar hareketlendi. Bu eski ışınım hâlâ arka alan fon ışıması adıyla ölçülebilmektedir. James Peebles teorik araçlarını kullanarak yeni fiziğin doğmasında önemli pay sahibi oldu.
Ödülün diğer yarısı ise ötegezegen araştırmalarına verildi.
1995 yılında Güneş benzeri bir yıldızın çevresinde Jüpiter benzeri gaz gezegen olduğu keşfedildi. Keşfi Michel Mayor ve Didier Queloz Güney Fransa’da bulunan Haute-Provence gözlemevindeki oldukça kısıtlı olanaklarıyla gerçekleşti. Keşfedilen gezegene 51 Pegasi b adı verildi.
Bu keşfin ardından geçen zaman içinde keşfedilen gezegen sayısı 4000’i geçti ki bu sayı oldukça küçük. Samanyolu’nda milyarlarca gezegen olduğu düşünülmektedir.
Şimdilik bu kadar. Bilimle kalın.
