Messier 47’nin bu dikkat çekici görüntüsü ESO’nun Şili’de bulunan La Silla Gözlemevi’ndeki MPG/ESO 2.2-metre teleskopu üzerindeki Geniş Alan Görüntüleyicisi ile alınmıştır. Bu genç açık kümede çoğunlukla parlak mavi yıldızlar yer alsa da, birkaç kırmızı dev yıldız da bulunmaktadır.
Messier 47 Yeryüzü’nden yaklaşık 1600 ışık-yılı uzaklıkta, Pupa takımyıldızı doğrultusunda yer almaktadır. İlk kez İtalyan gökbilimci Giovanni Battista Hodierna tarafından 1654 yılında tespit edilmiş olsa da, Hodierna’nın önceki gözlemlerinden haberi olmayan Charles Messier tarafından sonradan bağımsız olarak keşfi yapılmıştır.
Parlak ve görmesi kolay olmasına rağmen, Messier 47 en az yoğun açık kümelerden biridir. Diğerleri ile kıyas edildiğinde binlerce yıldız yerine, 12 ışık-yılı genişliğindeki bir alanda sadece 50 civarında yıldız görülmektedir.
Messier 47’nin tespiti her zaman kolay olmamıştır. Aslında Messier tarafından koordinatları yanlış kaydedildiği için yıllarca kayıp olarak düşünülmüştür. Küme daha sonra yeniden keşfedilerek başka bir isim daha almıştır — NGC 2422. Messier 47 ve NGC 2422’nin aslında aynı nesneler olduğu ise 1959 yılında Kanadalı gökbilimci T.F. Morris tarafından anlaşılmıştır.
Buradaki parlak mavi-beyaz yıldızların renkleri onların sıcaklıklarının belirtisidir, daha sıcak olanlar mavi renkte iken, soğuk yıldızlar kırmızı renkte görülürler. Renk, parlaklık ve sıcaklık arasındaki bu ilişki Planck eğrisi ile görselleştirilebilir. Ancak tayf ölçümü ile yapılan renk çalışmaları gökbilimcilere daha çok şey anlatır, bunlar arasında yıldızların dönme hızları ve kimyasal bileşimleri de bulunmaktadır.
Görüntüde ayrıca birkaç kırmızı yıldız yer almaktadır — bunlar daha küçük kütleli ve daha uzun yaşayan mavi yıldızlara göre kısa yaşam sürelerinin sonlarında olan kırmızı dev yıldızlardır [1]. Neyse ki Messier 47’nin gökyüzündeki konumu başka bir yıldız kümesine yakın, Messier 46. Messier 47 görece yakın, yaklaşık 1600 ışık-yılı uzaklıkta, ancak Messier 46 yaklaşık 5500 ışık-yılı uzaklıkta bulunuyor ve daha fazla yıldız bulunduruyor, en az 500 kadar. Çok yıldız bulundurmasına rağmen, uzaklığı nedeniyle oldukça sönük görünüyor. Messier 46 kümesi Messier 47’nin yaşlı kardeşi olarak görülebilir, çünkü biri 300 milyon yıl yaşında iken diğerinin yaşı 78 milyon yıldır. Bu nedenle, Messier 46’nın en büyük kütleli ve en parlak yıldızları çoktan yaşamlarının sonuna gelmiştir ve artık görünür değildirler, bu yüzden küme içerisindeki yıldızların çoğu daha kırmızı görünür ve daha soğuktur. Messier 47’ye ait bu görüntü ESO Kozmik Mücevherler programının bir parçası olarak üretilmiştir [2].
Notlar
[1] Bir yıldızın yaşamı öncelikle kütlesine bağlıdır. Büyük kütleli yıldızlar, bünyelerinde Güneş’ten çok daha fazla madde bulunduranlar, milyon yıl mertebesinde kısa yaşam süresine sahiptirler. Diğer yandan çok daha küçük kütlelere sahip olanlar ise milyarlarca yıl yaşayabilirler. Bir küme içerisinde, tüm yıldızlar aşağı yukarı aynı yaşta ve benzer içeriğe sahip olurlar. Bu nedenle parlak büyük yıldızlar çabucak evrimleşerek kırmızı devlere dönüşürler, yaşamlarının sonuna gelerek yerlerini daha uzun yaşayacak olan daha küçük kütleli ve soğuk yıldızlara bırakırlar.
[2] Bu görüntü ESO’nun Kozmik Mücevherler programı kapsamında elde edilmiştir. Bu, ESO teleskopları kullanılarak gökbilim görüntülerinin eğitim ve hakla ilişkiler amaçlı kullanımı için geliştirilen yeni girişimdir. Program çoğunlukla gökyüzü koşullarının bilimsel gözlemler için uygun olmadığı zamanları, görsel olarak ilginç, merak uyandırıcı ve ilgi çekici cisimlerin fotoğraflarını çekmek için kullanıyor. Toplanan tüm veriler ayrıca ESO’nun bilim arşiviyle profesyonel gökbilimciler için de uygun hale getirilmektedir.
ESO (Arif Solmaz, Çağ Üniversitesi – Uzay Gözlem ve Araştırma Merkezi, Mersin)
