NASA’nın Mars yüzeyinde dolanan Merak robotu deldiği kaya içerisinde atmosferdekinin on katı yoğunlukta metan gazı ile birlikte diğer organik moleküller buldu. Araştırmacılar atmosferdeki metan miktarının ölçülmesi için Merak (Curiosity) ile 20 aylık süre içinde bir düzine kadar analiz yaptı.
Michigan Üniversitesi’nden Merak bilim ekibi üyesi Sushil Atreya: “Metan gazı çıkışında geçici bir artma ve ardından azalma gözlendi. Bu da olayın lokal kaynaklı olduğu anlamına gelir. Bunun suyun kaya ile etkileşimi de olmak üzere biyolojik ya da biyolojik olmayan birçok olası kaynağı var” diyor.
Merak Cumberland adlı bir kayayı delerek aldığı tozu inceledi ve organik kimyasalları tespit etti. Bu moleküller ya Mars’ta oluşmuş ya da meteorlar tarafından getirilmiş olabilir.
Organik moleküller yaşam kaynaklı olmayabilir, ancak karbon ve hidrojen içerikli moleküller yaşamın temel yapı taşlarıdır. Merak’ın verileri şimdilik Mars’ın geçmişte mikrobik yaşamı barındırıp barındırmadığını ortaya koymadı. Ancak alınan kaya tuzu örnekleri Mars’ın antik döneminin yaşamı destekleyecek koşulları taşıyıp taşımadığını belirleyebilir.
Pasadena Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü’nden John Grötzinger: “Bu bulgular bulmacayı çözmemize yardımcı oluyor. Örneğin,yaşamı tanımlayacak organik moleküller başka hangi kayalarda var? Atmosferdeki metan dalgalanmasına neden olan kimyasal madde hakkında neler söyleyebiliriz?” diyor.
Araştırmacılar Cumberland’den alınan örnekte bulunan organik molekülün Mars kaynaklı olup olmadığını anlamak için aylarca çalıştı. Merak daha önce aldığı çeşitli örneklerde Dünya’ya taşınan organik karbon moleküllerini tespit etti. Ancak son sözü söylemek için daha fazla test gerekliydi.
Örnek tespiti için Mars kaya ve toprağındaki perklorat minerali arandı. Merak’ın Örnek Analizcisi (Sample Analysis-SAM) ile ısıtılan perklorat, organik bileşiğini hemen değiştirdiği için kayadaki organik kimlik tanımsız kalmaktadır.
Cambridge Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’nden Merak bilim ekibi üyesi Roger Summons: “Mars kayasındaki organik karbonun bu ilk onayı umutlu olmamızı sağlıyor. Böylece Dünya-Mars arasındaki farkları ve Gale Krateri içindeki tortul kayaçların yaşam için elverişli ya da daha az elverişli olduğunu anlayabiliriz. Yaşamın varlığı için organik molekülün oluşmuş ya da korunmuş olması önemlidir. Şimdi Sharp Dağı çevresindeki kayalarda benzer oluşumlar aranmalıdır” diyor.
Araştırmacılar Chumberland kayasında saklanan molekülün üç milyar yıl önceki suyla ilgili olduğunu ve bu suyun önce bir kısmının daha sonra çok büyük bir miktarının kaybolduğunu belirtiyor.
SAM ile milyarlarca yıldır kaya içinde hapsolmuş su bileşeni hidrojenin izotopu ısıtılma ile serbest bırakıldı. Hidrojenin en çok bulunan döteryum izotopunun oranı bir gezegenin tarihindeki önemli noktaları gösterir.
NASA’nın Goddard Uzay Uçuş Merkezi’nden SAM baş araştırmacısı Paul Mahaffy: “Antik kayalardan çıkan gaz, Mars’taki suya ne olduğunu söyleyebilir ki bu çok ilginç” diyor.
Hidrojen, daha ağır olan izotopu döteryuma göre Mars atmosferini daha kolay terk eder. Bu da zamanla gezegendeki hidrojen-döteryum oranının değişmesine neden olur. Bu değişim ise ancak su içinde, atmosferde ve kaya içinde sıkışmış gazın ölçülmesiyle belirlenir.
Dünya’da Mars’tan gelmiş göktaşlarıyla da çeşitli bilgilere ulaşılabilir ama bu çok sınırlıdır. Bilinen hiçbir Mars taşı Merak’ın ölçtüklerine göre 3,9 ile 4,6 milyar yıl önce oluşmuş değil, hatta bu yaş değerlerine yakın bile değiller.
Merak Cumberland’dan açığa çıkan su buharının atmosferdekinin bir buçuk katı oranında olduğunu hesapladı. Bu değer bugünkü Mars atmosferinde bulunan su buharıyla bağdaşmıyor. Ancak ölçülen oran Dünya’daki okyanus ile atmosfer arasındaki oranı anımsatır ki bu da Kızıl Gezegenin suyunun büyük bir kısmını kaybettiğini gösterir.
