MAVEN aracının Mars çevresindeki görevi 1000 günü geçti. Kasım 2013’de fırlatılan ve Eylül 2014’de yörüngeye oturan MAVEN Kızıl gezegenin üst atmosferini inceliyor. MAVEN’in ilettiği bilgilere göre Mars bir zamanlar mikrobik yaşama ev sahipliği yapabilecek sulu bir gezegenken bir anda çöle döndü.
Boulder Üniversitesinden MAVEN araştırmacısı Bruce Jakosky: “MAVEN, Mars’ın üst atmosferi ile güneş rüzgârlarının etkileşimi üzerinde önemli keşiflerde bulundu. Bu bilgi sadece atmosfer davranışını değil aynı zamanda atmosferin zamanla nasıl değiştiğini de gösteriyor” diyor.
MAVEN’in en iyi 10 keşfi
10. Atmosferde nitrik oksit ve ozonun birlikte görülmesi beklenmedik karmaşık bir davranışı işaret ediyor. Şu anda anlaşılamayan bir şekilde üst atmosferde dinamik olarak gaz değişim süreçleri olduğu görülüyor.
9. Güneş rüzgârından gelen bazı parçacıklar Mars’ın iyonosferinin etkisiyle gezegen çevresini kuşatmak yerine beklenmedik şekilde üst atmosferin derinlerine işleyebilir. Güneş rüzgârındaki yüklü parçacıkların, iyonosferde kimyasal tepkimeye girmesi sonucunda nötr atomlara dönüşmesi daha derinlere akmasını sağlar.
8. MAVEN, atmosfere giren gezegenler arası tozdan kaynaklanan metal iyon katmanının ilk gözlemini de yaptı. Bu katman Ekim 2014’de Siding kuyrukluyıldızının Mars’a yakın geçişi sırasında önemli ölçüde kalınlaşmıştı.
7. Mars’ta “diffüz” ve “proton” adlı iki yeni kutup ışıması (aurora) tespit edildi. Dünya’daki kutup ışımasından farklı olarak Mars’daki Auroralar küresel ya da manyetik değildir.
6. Bu kutup ışımaları güneş fırtınalarının farklı türdeki parçacıklarının akışı nedeniyle oluşur. Bu fırtınadaki parçacıklar Mars atmosferine girdiğinde gaz kaybı on ya da daha fazla faktörde gerçekleşebilir.
5. Güneş rüzgârı ile gezegen arasındaki etkileşimler beklenmedik biçimde karmaşıktır. Bu, Mars’ın manyetik alanının bulunmaması ve bölgesel ölçeklerde gelen güneş rüzgârını etkileyecek küçük mıknatıslanmış kabuğun oluşumuna bağlı olarak ortaya çıkar. Etkileşimlerin sonucunda ortaya çıkan manyetosfer kısa zaman çizelgelerine göre değişir ve sonuçta “topak” oluşturur.
4. MAVEN, üst atmosferde hidrojenin mevsimsel değişimini gözledi ve yıl boyunca 10 faktör değiştiğini doğruladı. Hidrojenin kaynağı eninde sonunda alt atmosferdeki sudur ve güneş ışığı altında hidrojen ve oksijene ayrılır. Bu varyasyon henüz tam olarak anlaşılmamıştır.
3. MAVEN, üst atmosferdeki izotop (farklı kütleli aynı tür atom) ölçümlerini kullanarak atmosferin zamanla ne kadar gaz kaybettiğini de gösterdi. Buna göre gazın 2/3’ü ya da daha fazlası kaybolmakta.
2. MAVEN, Güneş’in ve güneş rüzgârının üst atmosferdeki kayıpları da ölçtü. Morötesi ışıma ve güneş rüzgârının kayıp oranlarının hesaplanması ile gezegenin uzaya büyük miktarda gazın çıkışını engelleyemediğini gösterdi.
1.Mars’ın atmosferi Güneş ve güneş rüzgârının etkisiyle zamanla ortadan kalkarak, geçmişteki sıcak ve ılıman bir gezegen yerine şimdiki gibi daha soğuk ve kuru bir gezegene dönüşmesini sağladı. Üstelik bu süreç bitmiş değil.
NASA’nın Goddard Uçuş Merkezinden MAVEN projesi araştırmacılarından Gina DiBraccio: “MAVEN’in gözlemlerine devam etmesinden heyecan duyuyoruz. Şu anda MAVEN ikinci Mars yılına giriyor ve mevsimsel döngüleri izlemeyi sürdürüyor” diyor.
Kasım 2014’te fırlatılan MAVEN Kızıl gezegenin üst atmosferini anlamaya çalışan ilk uzay aracıdır. Görevin amacı Mars ortamındaki iklim değişikliklerinde atmosferdeki gaz kaybının etkili olup olmadığının bulunmasıydı. MAVEN gezegenin üst atmosferinden alt atmosferine kadar tüm bölgeyi inceleyerek bölgeler arasındaki geçişleri ortaya çıkarmayı amaçlıyor.
