Mars’ta Büyük Karbon Deposu Bulundu
Mars keşif aracı Merak’ın (Curiosity) verileriyle Kızıl Gezegen’in geçmişinde karbon döngüsü gerçekleştiğinin kanıtlarına ulaşıldı. Keşif, Mars’ın geçmişinde yaşam olup olmadığı sorusunun yanıtı açısından oldukça önemli.
Science dergisinde yayımlanan makale, Curiosity’nin üç sondaj sahasından elde edilen verilerde, Gale kraterindeki Mount Sharp’ın sülfat açısından zengin katmanlarında siderit adı verilen bir demir karbonat malzemesi bulunduğunu ele alıyor.
Calgary Üniversitesi Fen Fakültesi Yer, Enerji ve Çevre Bölümünden NASA Mars Bilim Laboratuvarı Merak gezgini ekibi üyesi Dr. Ben Tutolo: “Gale kraterinde büyük karbon yataklarının keşfi, Mars’ın jeolojik ve atmosferik evrimine ilişkin fikirlerimizde hem şaşırtıcı hem de önemli bir adımı temsil ediyor” diyor.
Katmanlara ulaşmanın, Mars Bilim Laboratuvarı misyonunun uzun vadeli bir hedefi olduğunu söylüyor.
“Bu kayalarda ve Mars’ın büyük bir bölümünde haritalanan benzer tortularda bulunan yüksek oranda çözünür tuzların bolluğu, Mars’ın erken dönemindeki sıcak ve nemli yüzeyin şu anki soğuk ve kuru haline geçişinin başka deyişle ‘hızla kurumasının’ kanıtı olarak kullanılmıştır,” diyor Tutolo. Tortul karbonatın uzun zamandır CO2 açısından zengin eski Mars atmosferi altında oluştuğu tahmin ediliyordu, ancak Tutolo daha önce bu tür oluşumların seyrek olduğunun düşünüldüğünü belirtiyor.
Merak aracı 5 Ağustos 2012’de Mars’a indi ve Mars yüzeyinde 34 kilometreden fazla yol kat etti. Karbonat keşfi, atmosferin gezegenin yüzeyindeki sıvı suyun kalmasını sağlayacak kadar karbondioksit içerdiğini gösteriyor. Karbondioksit kaya formuna dönüşürken atmosfer giderek inceldi.
Mars’taki sülfat açısından zengin diğer bölgelere yapılacak gelecekteki misyonlar ve analizler ile bunların bulguları doğrulanarak, gezegenin erken tarihi ve atmosferin bugünkü durumuna nasıl dönüştüğü daha iyi anlaşılabilir.
Tutolo, bilim insanlarının nihayetinde Mars’ın geçmişte yaşamı barındırıp barındırmadığını belirlemeye çalıştıklarını ve son makalenin onları yanıta daha da yaklaştırdığını söylüyor. “Bize gezegenin yaşanabilir olduğunu ve yaşanabilirlik modellerinin doğru olduğunu söylüyor” diyor.
“Daha geniş kapsamlı çıkarımlar ise gezegenin bu zamana kadar yaşanabilir olduğu, ancak daha sonra gezegeni ısıtan CO2‘nin siderit olarak çökelmeye başlamasıyla Mars’ın soğumaya neden olması olabilir.
“İleriye dönük soru, atmosferdeki bu CO2‘nin ne kadarının kayalaştığıdır. Bu, yaşanabilirliği kaybetmeye başlanmasının olası bir nedeni miydi?”
Son araştırmanın, Dünya üzerinde devam eden çalışmalarla örtüştüğünü, iklim değişikliğine çözüm olarak antropojenik CO2‘yi karbonatlara dönüştürülmeye çalışıldığını söylüyor.
“Mars’ta bu minerallerin oluşum mekanizmalarını öğrenmek, bunu burada nasıl yapabileceğimizi daha iyi anlamamıza yardımcı oluyor,” diyor. “Mars’ın sıcak ve nemli ilk günlerinin çöküşünü incelemek, bize yaşanabilirliğin çok kırılgan bir şey olduğunu da gösteriyor.”
Tutolo, atmosferdeki CO2‘deki küçük değişikliklerin gezegenin yaşama ev sahipliği yapma yeteneğinde büyük değişikliklere yol açabileceğini söylüyor.
“Dünya’nın en dikkat çekici yanı, yaşanabilir olması ve en az dört milyar yıldır öyle olması,” diye ekliyor. “Mars’ın başına Dünya’da olmayan bir şey geldi.”
