NASA’nın Mars keşif projesine ait robotlar, Mars’ta bulunan en uzun ömürlü araçlar olarak tarihe geçti. Robotlardan Fırsat (Opportunity) daha önce Mars’ta 6 yıl 116 gün görev yapmış olan Viking 1 sondasından daha fazla yüzeyde görev yapmış oldu. Kızıl gezegendeki hava şartlarının olumlu seyretmesi de robotun ömrünü uzatan en önemli etken oldu.
Mars gezginleri Fırsat ve Spirit’ten 3 hafta önce inerek çalışmaya başladı. Ancak Spirit’le geçtiğimiz Mart ayının 22’sinde iletişim kesildi. Araç eğer kış uykusundan uyanırsa Mars yüzeyinde görev yapan uzun ömürlü 2. araç olacak.
Spirit, Mars’ın güney yarımküresine sonbaharın gelmesiyle panellerine yeterli güneş enerjisini alamadı. Mars’ın bu bölgesi en az güneş ışığı aldığı kış gün dönümü 12 Mayıs’ta gerçekleşti. Şimdi kışın bitmesi ve aracın yeterli güneş enerjisini depolayıp göreve tekrar başlaması bekleniyor. Önümüzdeki aylarda herhangi bir toz fortınası beklenmediğinden aracın yeterli enerjiyi depolaması bekleniyor. Ancak araç şanssız bir şekilde geçtiğimiz yıl kuma saplandığından hareket etmeden görevini sürdürmek zorunda.
Fırsat ise ikizinin tersine dinlenmeye zaman bulamayacak. Aracın panelleri kademeli olarak güneş enerjisini arttıracak ve önündeki büyük ovada ilerlemesine olanak sağlayarak hedefindeki Endeavur Krateri’ne doğru ilerleyecektir. Araç şu anda hedefinden yaklaşık 13 km uzaklıkta bulunuyor.
Gezgin projesinden sorumlu ekip 2008 yılının ortalarında Vikoria Krateri görevini bitiren Fırsat için yeni hedefi Endeavur Krateri olarak belirledi. O zamandan bu yana araç hem hedefine doğru ilerliyor hem de yolu üzerindeki farklı kaya ve toprağın incelenmesini gerçekleştiriyor. Daha önce yalnızca Mars yörüngesinde dolanan uydulardan görüntülenen kil mineralini yakından inceleme olanağı buldu. Burada asitli bir ortamda sülfat olduğunu iletti. Bu da bölgede daha önce su var mıydı? Sıcak kaynaklar ve buhar delikleri mi bulunuyordu? Bu soruların yanıtları için bilim insanları uğraş gösteriyorlar.
1975 yılında fırlatılan Viking projesindeki Mars yüzey sondası Mars yüzeyine 20 Temmuz 1976’da indi ve 13 Kasım 1982’ye kadar çalıştı. Yörünge aracı ise bu sondadan 2 yıl daha fazla görevi başında kaldı. Araç bize Mars hakkında ilk ayrıntılı bilgileri yolladı ve görevini başarıyla tamamlamıştı.
Kaynak: NASA-Spirit and Opportunity
