Önceden zayıf manyetik alana sahip olduğu düşünülen bir magnetarın aslında evrendeki en güçlü manyetik alana sahip cisimlerden biri olduğu belirlendi.
ESA’nın XMM-Newton uzay teleskopunu kullanan bilimciler ölü yıldızdaki manyetik alanın düşük olması gerektiğini söyleyen çalışmalara karşılık evrende en güçlü manyetik alanlardan birine sahip olabileceğini belirledi.
SGR 0418 5729 (kısaca SGR 0418) olarak bilinen cisim nötron yıldızının magnetar sınıfındandır.
Bir nötron yıldızı, yakıtını tüketip süpernova olarak patlayarak kendi üzerine çöken büyük bir yıldızın ölü çekirdeğidir. Bir şehir büyüklüğünde -yaklaşık 20 km’lik çaplı- olmalarına karşılık Güneş’ten daha fazla kütleli ve çok yoğun cisimlerdir.
Nötron yıldızlarının küçük bir kısmı olan son derece yoğun manyetik alana sahip magnetarlar, hastanelerdeki MR görüntüleme cihazının ürettiği alanın milyarlarca hatta trilyonlarca katına sahiptir. Bu alanlar nedeniyle magnetarlarda yüksek enerjili ışıma patlamalar ile düzensiz parlamalar görülür.
Gökadamızdaki SGR 0418 Dünya’dan 6500 ışık yılı uzaktadır. Yaydığı X-Işınları ve gama ışınları nedeniyle NASA’nın Fermi ve Roscosmos ‘Koronas-Foton’da içlerinde olan uzay teleskopları tarafından Haziran 2009’da keşfedildi. Cisim ESA’nın XMM-Newton verileriyle incelendi.
İtalya, Pavia’daki Istituto Universitario di Studi Superiori’den Andrea Tiengo: “Tüm göstergeler bu magnetarın bilinen en zayıf yüzey manyetik alana sahip olduğunu gösteriyordu; 6 x 1012 Gauss yani tipik bir magnetarın alanından 100 kat daha düşük” diyor ve ekliyor:
“Bu sonuçlara ulaşmak zor oldu. SGR 0418 her zamanki analitik yöntemlerle ortaya çıkmayacak kadar saklı güçlü bir manyetik alana sahip olduğundan kuşkulandık.”
Magnetarlar nötron yıldızlarından daha yavaş dönmesine karşılık yine de kendi çevresinde birkaç saniyede bir tur atar. Bir magnetarın manyetik alanı hızı gözönünde tutularak ölçülür. SGR 0418’ün üç yıllık gözlemleri gökbilimcilere manyetik alanının anlaşılmasında yardımcı oldu.
Dr Tiengo ve ekibinin geliştirdiği yeni yöntemde magnetar döndükçe son derece kısa zaman aralıklarında görülen X-ışını tayfı farklılıklarını aradı. Bu yöntem gökbilimcilere manyetik alanı daha ayrıntılı incelemeyi sağladığı için SGR 0418’in gerçek bir manyetik canavar olduğunu ortaya çıkardı.
“Gözlemlerimiz magnetar genelinde birkaç yüz metrelik bölgeler arasında 1015 Gauss’luk süper-güçlü bükülmüş bir alanın olması gerektiğini gösterdi” diyor Tiengo.
“Daha önceki sonuçları da gözden geçirdik. Alanın ortalaması zayıf görülebilir ama yüzey alanının küçük parçalarında çok güçlü manyetik alan olduğunu görmek mümkün oldu.”
Basit bir ifadeyle SGR 0418’de oluşan bir X-ışını patlamasıyla oluşan alan, Güneş yüzeyinde görülen lokal güçlü manyetik alanlarla oluşan lekeler gibidir.
ESA’nın XMM-Newton Projesi’nden Norbert Schartel: “Yeni yöntemle birlikte XMM-Newton’un sağladığı bugüne kadar elde edilememiş ölçüde en büyük tayfsal veri, magnetarın manyetik alanıyla ilgili ayrıntılı ölçümler yapılmasını sağladı” diyor.
“Şimdi elimizde bu egzotik cisimlerle ilgili modelleri sınayacak ve diğer magnetarların manyetik alanlarını araştıracak yeni bir yöntemimiz var.”
Görsel Telif hakkı: ESA/ATG Medialab
