Küçük Dev

Chandra X-Işını Gözlemevi ve birkaç gözlemevinin gözlemlerinin yardımıyla gökada merkezlerinde hüküm süren süper kütleli karadeliklerin küçük sınıfına ait bir karadelik keşfedildi. Karadeliğe ev sahipliği yapan ve süper kütleli karadeliği besleyen gökadanın farklı bir kökene ait olduğu düşünülüyor. (X-ışını: NASA / CXC / George Mason Üniv / N.Secrest ekibi; Optik: SDSS)

Chandra X-Işını Gözlemevi ve birkaç gözlemevinin gözlemlerinin yardımıyla gökada merkezlerinde hüküm süren süper kütleli karadeliklerin küçük sınıfına ait bir karadelik keşfedildi. Karadeliğe ev sahipliği yapan ve süper kütleli karadeliği besleyen gökadanın farklı bir kökene ait olduğu düşünülüyor.

Karadelik Sloan Dijital Gökyüzü Araştırması (Sloan Digital Sky Survey) ile alınan NGC 4178 sarmal gökadasının ortasında yer alıyor. Chandra görüntüsü ise gökadanın merkezindeki bir bölgede X-ışını kaynağı göstermektedir. Chandra verileri ile Spitzer Uzay Teleskopu’nun kızılötesi verileri ve NSF Çok Büyük Dizisi’nin radyo gözlemleri karadeliğin süper kütleli karadeliğin, çok küçük kütleli sınırına yakın kütleye sahip olduğunu belirledi.

Bölgedeki X-ışını parlaklığı ve tayfölçümleri ile kızılötesi dalga boyundaki parlaklık, NGC 4178’in merkezindeki karadeliğin çevresindeki maddeyi hızla kendine çektiğini gösteriyor. Bu veriler altında, karadeliğin yuttuğu maddeye ait gaz ve tozun yoğun ışık ürettiği sonucuna ulaşılıyor.

Bir karadeliğin kütlesi, onun oluşturduğu X-ışınları ve radyo dalgaları miktarıyla belirleniyor. Bu yönteme göre söz konusu karadelik en fazla 200 000 güneş kütlesinde. Buna göre milyarlarca güneş kütleli karadeliklere oranla gökada daha mütevazi bir karadelik barındırıyor.

Merkezinde bol yıldızlı şişkin ve parlak bir bölgenin olmadığı sarmal NGC 4178 Gökadası 55 milyon ışık yılı uzaklıktadır. NGC 4178 ile birlikte dört gökadanın şişkin ve parlak bir merkezi olmamasına karşılık süper kütleli karadeliği bulunmaktadır. Bunlardan ikisinin karadeliğinin kütlesi NGC 4178’deki karadeliğin kütlesine yakındır. NGC 4561’in merkezinde Chandra ve XMM-Newton Gözlemevleriyle yapılan gözlemler sonucunda 20 000 güneş kütlesinden büyük bir karadelik olduğunu ortaya çıkarmıştır. Bu karadelik yavaş yavaş madde çektiğinden daha az X-ışını yaydığı için kütlesi küçük ölçülmüş de olabilir.

NGC 4395 Gökadası’nın merkezindeki karadeliğin ise 360 000 güneş kütleli olduğu 20 Ekim 2005’de belirlenmişti.

Daha önce gökbilimciler çok sayıdaki gökada gözlemlerine dayanarak, gökada merkezlerindeki şişkinlik ile karadeliğin kütlesi arasında bir ilişkin olduğunu belirlemişti ve bunun gözlemlerle tutarlı olduğunu ortaya çıkarmıştı. Bu sonuçlar gökada birleşmeleri ile karadelik beslenmesi arasındaki modelden daha başarılı sonuçlar çıkarmıştır. NGC 4178 ve diğer dört gökadaya ilişkin gözlemler süper kütleli karadeliklerin beslenmesinde birden fazla mekanizmanın iş başında olduğunu göstermektedir.

Chandra görüntülerinde üç X-ışını kaynağı keşfedildi. NGC 4178’deki bu kaynakların ikili sistem olması üzerinde duruluyor: Bir karadelik ya da nötron yıldızı içeren sistemler. Üç kaynaktan en parlak olanını, yaklaşık 6000 güneş kütlesinde orta kütleli karadelik barındırdığını gösteriyor.

Chandra

Önerilir...

Düşünceniz

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.