Gökadamız Samanyolu’nun uydu gökadalarından biri olan Büyük Macellan Bulutu’ndaki NGC 1929 yıldız kümesi etrafında bulunan bu bulutsunun çarpıcı görüntüsü ESO’nun Çok Büyük Teleskop’u (VLT) ile elde edildi. Gökbilimcilerin süper kabarcık ismini verdikleri dev bir örnek buradaki yıldız doğumevine hakim durumdadır. Süpernova patlamalarından gelen şok dalgaları ve parlak genç yıldızlardan gelen rüzgarlar nedeniyle yapısında bozulmalar meydana gelmiştir.
Büyük Macellan Bulutu, Samanyolu’nun küçük gökada komşularından biridir. Gaz ve toz bulutlarının yeni yıldızları meydana getirdiği birçok bölge içermektedir. NGC 1929’un etrafındaki buna benzer bir bölgenin yeni bir görüntüsü ESO’nun Çok Büyük Teleskop’u ile yakın çekim halinde gösterilmektedir. Bu bulutsu resmi olarak LHA 120-N 44 ya da sadece N 44 olarak bilinmektedir. NGC 1929’daki sıcak genç yıldızlar yoğun morötesi ışık yayarak gazların parlamasını sağlamaktadırlar. Bu etki 325 ila 250 ışık yılı boyunda ismine uygun geniş bir malzeme kabuğu şeklindeki süper kabarcığa dikkat çekmektedir. Karşılaştırma yaparsak, Güneş’e en yakın yıldızın uzaklığı sadece dört ışık yılının biraz üzerindedir.
N 44 süper kabarcığı iki işlemin birleşmesiyle oluşmuştur. İlk önce, yıldız rüzgarları – merkezi kümedeki oldukça sıcak ve büyük kütleli yıldızlardan gelen yüklü parçacık akışları – merkezi bölgeyi temizlemiştir. Daha sonra büyük kütleli küme yıldızları süpernova şeklinde patlayarak şok dalgaları yaratmış ve gazı parlayan kabarcıktan dışarıya doğru itmiştir.
Süper kabarcık yıkıcı süreçlerce şekillendirilmiş olmasına rağmen, gazın sıkıştırıldığı sınır bölgeleri civarında yeni yıldızlar oluşmaktadır. Kozmik ölçekte bir geridönüşüm süreci gibi, oluşan yeni nesil yıldızlar NGC 1929’a yeni bir yaşam sunacaktır.
ESO tarafından oluşturulan bu görüntü ESO’nun Gizli Hazineler 2010 gökyüzü fotoğrafçılığı yarışmasına [2] Arjantin’den katılan Manu Mejias’ın [1] seçtiği gözlemsel verilere dayanmaktadır. Profesyonel teleskoplarla elde edilen gökbilim verilerini kullanarak geceleyin gökyüzünün ihtişamlı görüntülerini oluşturmaktan hoşlanan herkese açık olan yarışma ESO tarafından Ekim-Kasım 2010 tarihlerinde düzenlenmiştir.
Notlar
[1] NGC 1929 görüntüsünü oluşturmak için ESO’nun arşivini ve belirlenmiş veri-setlerini araştıran Manu’nun görüntüsü, 100 başvuru arasından yedinci olmuştur. Orjinal çalışmasına buradan ulaşabilirsiniz.
[2] ESO’nun Gizli Hazineler 2010 yarışması amatör gökbilimcilere ESO’nun geniş gökbilim veri arşivlerini araştırma olanağı tanıyarak katılımcılardan gizli kalmış hazineleri ortaya çıkarması beklenmiştir. Gizli Hazineler hakkında daha fazlasını öğrenmek için ziyaret edebileceğiniz adres: http://www.eso.org/public/outreach/hiddentreasures
ESO-Türkçe (Arif Solmaz-Çağ Üniversitesi Uzay Gözlem ve Araştırma Merkezi-Mersin, Türkiye)
