Kepler’den Üç Küçük Dünya

NASA’nın Kepler Uzay Teleskopunu kullanan bilimciler Güneş benzeri bir yıldızın çevresinde dolanan küçük gezegenli bir sistem keşfetti.

210 ışık yılı uzaklıktaki Kepler-37, Çalgı (Lyra) takımyıldızında bulunuyor. Keşfedilen küçük gezegeni Kepler-37b Dünya’nın üçte biri kadar olup Ay’dan biraz büyüktür. Merkür’den daha küçük olduğundan keşfedilmesi zordur.

Dünya büyüklüğündeki ve yaşam alanı içinde yeralan gezegenleri bulma amacıyla görevde olan Kepler Uzay Teleskopu ile biri Ay-boyutlu olmak üzere üç gezegen daha buldu. Gezegenler Kepler-37 adlı güneş benzeri bir yıldıza ait. Kepler-37 her ne kadar güneş benzeri bir yıldız olsa da sahip olduğu sistem Güneş Sistemi’ne göre oldukça farklıdır.

Gökbilimciler Kepler-37b’nin bildiğimiz yaşam biçimlerini barındıracak yapıda olmadığını düşünüyor. Küçük gezegenin neredeyse tamamı kayalık (ya da karasal). Komşusu Kepler-37c ise Dünya’nın dörtte üçü büyüklüğünde olup Venüs’ten biraz küçüktür. İki dünya büyüklüğündeki Kepler-37d, diğerlerinden daha uzakta olup sistemin üçüncü gezegenidir.

Önceleri bir yıldızın yakınındaki devleri görebiliyorken teknoloji ilerledikçe daha küçük gezegenlerde keşfedilmeye başlandı. Hatta Kepler, Dünya büyüklüğündeki gezegen sayısının oldukça fazla olduğunu gösterdi.

NASA’nın Kaliforniya’daki Ames Araştırma Merkezi’nden gezegen bilimci Jack Lissauer: “Üstelik Kepler çok parlak yıldızların çevresindeki küçücük dünyaları da görebilir” diyor. “Sadece Kepler-37b gibi küçücük bir gezegeni keşfetmekle kalmayıp böylesi gezegenlerin sayısının da çok olduğunu gösterdik. Elimizdeki verileri arttıkça ve bunlar analiz edildikçe sayıları daha da artacaktır.”

Güneş’e göre biraz daha soğuk ve küçük olmasına karşılık Kepler-37 yıldızı, Güneş’le aynı sınıftadır. Yıldızın üç dünyası ise Merkür’ün yörüngesine göre daha küçük uzaklıklarda dönmektedir. Kepler-37b Merkür-Güneş uzaklığının üçte biri uzaklığında, 13 günlük yörünge dönemine sahiptir. Çinkoyu eritecek kadar sıcak olan gezegenin tahmini sıcaklığı 700 Kelvin (yaklaşık 450 C derece)’dir. Kepler-37c ve Kepler-37d ise sırasıyla 21 gün ve 40 günlük yörünge dönemlerine sahiptir.

Kepler bilim ekibinden Thomas Barclay: “Güneş Sistemi’nde yörüngemize benzer uzaklıklarda dolanan birkaç küçük gezegeni daha sinyallerini algılayarak belirledik. Bu keşif Dünya’nın yörüngesine göre daha uzak ya da daha yakın başka gezegenlerin de olabileceğini gösteriyor” diyor.

Araştırma ekibi keşif sırasında 150 000’den fazla yıldızın parlaklıklarını her yarım saatte bir ölçen Kepler’in verilerini kullandı. Gezegen adayı, yıldızının önünden geçerken yıldızın görülen parlaklığında azalmaya neden olur. Geçiş yöntemi denilen bu yöntemle yıldızın parlaklığındaki azalmaya göre gezegenin özellikleri belirlenmeye çalışılır.

Gezegenin büyüklüğünün belirlenebilmesi için yıldızın boyutunun doğru bilinmesi gereklidir. Kepler-37 yıldızının özelliklerinin doğru olarak bilinmesi için bilimciler yıldızdan gelen ses dalgalarını inceledi. Aslında bu yöntem jeologların Dünya’nın iç yapısını ortaya çıkarabilmek için depremlerin sismik dalgalarını ölçmelerine benzer. Kepler-37 yıldızının iç yapısının belirlenebilmesi için kullanılan bu yöntem asteroseismology olarak bilinir.

Ses dalgaları yıldızı hakkında bilgi getirir. Kepler yıldızın parlaklığındaki titreşimleri gözlemektedir. Küçük yıldızların parlaklık değişimleri yüksek frekanslı olduğundan ölçülmesi zordur. Önceleri asteroseismic analizi gerçekleşen cisimlerin Güneş’ten daha büyük olmalarının nedeni budur.

Kepler aletinin çok yüksek hassasiyeti gökbilimcilerin yeni hedeflerine ulaşmasını sağladı. Bu yöntemle sadece yüzde 3’lük hata payıyla Kepler-37’nin yarıçapının Güneş’in yarıçapının dörtte üçü oranında olduğu belirlendi.

JPL