ESO teleskopu ile alınan bu görüntüde yeni yıldızların oluştuğu bir karanlık bulut, tozlu yıldız oluşum bölgelerinde henüz yeni oluşmuş parlak yıldızlardan meydana gelen bir küme eşliğinde görülüyor. Şili’deki La Silla Gözlemevi’nde bulunan MPG/ESO 2.2-metre teleskopu ile alınan bu yeni görüntü çok az bilinen bu nesnenin görünür ışıkta elde edilmiş en iyi fotoğrafıdır.
Yeni görüntünün solunda bir duman bulutunu andıran karanlık bir sütun yer alıyor. Sağ tarafta ise bir grup parlak yıldız yer alıyor. İlk bakışta bu iki grubun birbirinden daha farklı olamayacağı görülüyor, ancak tersine birbirleriyle yakından bağlantıları var. Bulut çok miktarda soğuk kozmik toz ve yeni yıldızların oluştuğu bir yıldız oluşum bölgesi içeriyor. Güneş’in dört milyar yıl önce oluştuğu bölgeye benziyor burası.
Bu bulut Lupus 3 olarak biliniyor ve yeryüzünden yaklaşık 600 ışık-yılı uzaklıkta Akrep takımyıldızı doğrultusunda bulunuyor. Burada görülen yer ise yaklaşık beş ışık-yılı genişliğindedir.
Bu tür bulutlarda görece daha yoğun olan bölgeler kütleçekiminin etkisiyle çökmekte daha sonra ısınarak parlamaktadırlar. İlk başta toz bulutları buradaki ışımayı engellemekte, bu nedenle bu tür bölgeler sadece görünür ışıktan daha uzun dalga boylarında gözlem yapan teleskoplarla görülebilmektedir, kırmızı-ötesi gibi. Ancak yıldızlar daha sıcak ve parlak hale geldiklerinde daha yoğun ışımaları ve yıldız rüzgârları tam bir yıldız haline gelene kadar zamanla çevrelerindeki tozu temizlemektedir.
Yeni görüntünün merkezinin sağında kalan parlak yıldızlar böyle sıcak genç yıldız gruplarına mükemmel birer örnektirler. Bazılarının parlak mavi ışıkları çevrelerinde kalan toz tarafından saçılmaktadır. En parlak iki yıldız küçük teleskoplarla veya dürbünle görülebilecek kadar parlaktır. Bunlar henüz merkezlerinde nükleer füzyonu gerçekleştirmeye başlamayan genç yıldızlardır ve hala etraflarındaki parlak gazla çevrilidirler [1]. Büyük olasılıkla da yaşları bir milyon yıldan daha düşüktür.
Her ne kadar ilk bakışta parlak mavi yıldızlardan daha az belirgin olsalar da, gökyüzü taramaları Güneş’e en yakın yıldız oluşum bölgesi olan bu bölgede oldukça genç başka birçok yıldızsal nesne bulmuşlardır.
Yıldız oluşum bölgeleri oldukça büyük yerlerdir, yüzlerce büyük kütleli yıldızın meydana geldiği Tarantula Bulutsusu (eso0650) gibi. Bununla birlikte, bizim diğer gökadalarda bulunan çoğu yıldızın burada gösterildiği gibi sadece iki tane parlak yıldızın bulunduğu ve aşırı büyük kütleli yıldızların bulunmadığı daha sakin yerlerde oluştukları düşünülüyor. Bu nedenle, Lupus 3 bölgesi hem gökbilimcileri kendine hayran bırakıyor hem de yıldızların yaşamlarının erken dönemlerini güzel bir şekilde gözler önüne seriyor.
Notlar
[1] Bunlar Herbig Ae/Be yıldızları olup, bunları ilk kez tespit eden gökbilimcinin ismiyle anılmaktadırlar. A ve B harfleri yıldızların tayf türlerini belirtmektedir, bunlar Güneş’ten daha da sıcaktırlar ve küçük “e” harfi, tayflarında yıldızların etrafında bulunan gazların ışımasıyla oluşan salma çizgilerinin bulunduğunu göstermektedir. Yıldızlar içeriye doğru büzüldükçe kütleçekimsel potansiyel enerjiyi ısıya dönüştürerek parlamaktadırlar.
ESO-Türkiye (Arif Solmaz-Çağ Üniversitesi Uzay Gözlem ve Araştırma Merkezi)
