Bir gökbilimci ekibi 6500 ışık yılı uzaklıktaki bir yıldızın, aralarındaki uzaklık 20 km olan iki yoğun ışınım bölgesini gözleyerek astronomi tarihinin en yüksek çözünürlüklü gözlemlerinden birini gerçekleştirdi.
Gözlemin gücü Dünya’daki bir teleskopla Pluto yüzeyindeki bir pireyi görmek ile eşdeğer.
Bu olağanüstü gözlem geometrinin üst limitleri ve birbiri çevresinde dolanan çift yıldızın özelliklerinden yararlanılarak gerçekleşti. Biri uzun bir gaz kuyruğu olan kahverengi cücedir. Diğeri ise atarca (pulsar) adı verilen sıradışı, hızlı dönen bir yıldızdır.
Toronto Üniversitesi Astronomi ve Astrofizik Bölümünden doktora öğrencisi Robert Main: “Gaz pulsarın önünde bir büyüteç gibi davranmaktadır. Birbirinden farklı iki bölgeyi ayırmamızı sağlayan doğal büyüteçin yardımıyla atarcaya bakyoruz” diyor.
Atarca çevresinde saniyede 600’den fazla dönen bir yıldızdır. Atarca dönerken iki sıcak noktadan ışınım yayar. Gözlenen ışınım bu yoğun bölgelerle ilgilidir.
Kahverengi cüce Güneş’in üçte biri kadardır. Atarcadan iki milyon kilometre uzakta (Dünya ile Ay arasındaki uzaklığın beş katı) olup iki yıldız birbiri çevresinde 9 saatte dolanmaktadır. Cüce ile ona eşlik eden atarca birbirlerine kilitli olduğundan sürekli aynı kısımları birbirine bakar. Bu da atarcanın iki bölgenin birinden yayılan ışınımın sürekli olarak cücenin bir bölgesini aydınlatması demektir.
Atarcaya çok yakın olduğundan kahverengi cüce yıldızın atarcaya bakan kısmı 6000 C dereceye kadar ısınır.
Atarcadaki patlamalar eşinin sonunu getirebilir. Bu tür ikili sistemli atarcalara “kara dul” atarcalar denir. Bir kara dul örümceğin eşini yemesinde olduğu gibi atarcada yavaş yavaş kahverengi cücenin yüzeyindeki gazı aşındırdığı düşünülmektedir.
PSR B1957+20 olarak adlandırılan atarca bilinen en büyük nötron yıldızlarından biridir. Bir nötron yıldızı ile karadelik arasındaki hassas kütle sınırının ne kadar olabileceği hakkında da fikir vermektedir.
Çalışma ekibi Arecibo Ğözlemevindeki radyo teleskoptan yararlandı. Eylül 2017’de Maria kasırgası bu teleskopa zarar vermişti.
