Güneş Sisteminde asteroit kuşağını sınır olarak alırsak iki yapı karşımıza çıkar. Güneş ile asteroit kuşağı arasındaki bölgede karasal gezegenler ve kuşaktan öteye uzanan alanda ise gaz devleri yer alır. Ancak her yıldızda durum böyle değil. Bazı yıldızlarda gaz devleri yıldıza çok yakın konumda bulunuyor. Bu durum gezegen oluşum kuramına yakın zamanda ek yapılmasına neden olmuştu.
Buna göre gaz devi oluştuktan sonra bulunduğu yerden yıldıza doğru yaklaşarak bir iç yörüngeye yerleşti. Güneş Sisteminde ise böylesi bir durumun olmadığı düşünülüyordu. Şimdiye kadar…
İsveç’teki Lund Üniversitesinin liderliğinde gerçekleştirilen çalışmada 4.5 milyar yıl önce oluşan Güneş Sisteminde Jüpiter’in de benzer bir yolculuk yaptığının belirlendiği açıklandı. Yani Jüpiter aslında şu anki konumundan daha uzakta bir yerde oluştu ve sonra içe doğru göç etti. Jüpiter oluştuğu sırada aslında Dünya’dan çok da büyük değildi.
Yani, sistem oluşum aşamasındayken oldukça uzak bir yerlerde bir kütle belirdi. Bu kütle başlangıçta küçük olmasına karşılık çevresinde yer alan maddeyi toplayarak büyüdü. Bu sırada Güneş’e doğru hareketine çoktan başlamıştı. Sonuçta şimdiki yörüngesine oturduğunda dev bir gezegene dönüşmüştü.
Araştırmacılar bu senaryoya ilişkin önemli bir kanıtları olduğunu söylüyor: Jüpiter’in Güneş çevresindeki dolanma yönüne göre önünde ve arkasında yer alan Truva asteroitleri.
Truva asteroitleri binlerce asteroit grubundan oluşur. Ancak dağılımları eşit değildir. Jüpiter’in dolanım yönüne göre önünde yer alan asteroitler arkasına olanlardan %50 daha fazla. İşte bu asimetrik durum Jüpiter’in göç ettiğinin en önemli kanıtı.
Araştırmacılara göre bu asitmetri ancak şöyle açıklanabilir: Jüpiter iç bölgeye doğru göç ederken çevresindeki maddeyi büyük kütle çekimiyle kendine doğru hareketlendirdi. Bu çekim gezegenin ön tarafında arkasına göre daha fazla cisim ve madde toplanmasına yol açtı. Jüpiter oluştuktan 2-3 milyon yıl sonra başlayan göç serüveni yaklaşık 700 bin yıl sürdü. Bu sırada Güneş çevresinde sarmal bir yol izleyen Jüpiter’in yörüngesi gittikçe daraldı ve şimdiki yörüngesine kavuştu.
Bilgisayarda yapılan simülasyonlar Truva asteroitlerinin Jüpiter’in gaz atmosferi olmadığı sırada çekildiğini gösterdi. Bu asteroitler büyük bir olasılıkla Jüpiter’i oluşturan temel yapıtaşlarıyla benzerlikler göstermektedir. Bu açıdan Jüpiter’in çekirdeğinin ve Truva asteroitlerinin incelenmesi oldukça önemli.
Jüpiter göç ettiyse Satürn, Uranüs ve Neptün gibi diğer gaz devleri niye göç etmesin. Araştırmacılara göre bu gezegenlerin başına da böyle bir şey gelmiş olabilir.
Makaleye buradan ulaşabilirsiniz.
