Hubble Uzay Teleskopu Jüpiter’in uydusu Europa’nın yüzeyinden fışkıran su jetlerini gözledi. Uydunun soğuk güney kutbunda gözlenen fışkırma ile birlikte yüzeyin altında su olduğu da kanıtlandı.
Daha önceki gözlemlerle de Europa’nın buzlu kabuğunun altında sıvı okyanus olabileceğine işaret edilmişti. Araştırmacıların tespit ettiği fışkırmanın henüz su buharı içerip içermediği bilinmemekle birlikte, bunun sulu bir bileşen olduğunu düşünüyorlar.
Ek gözlemler sonucunda bu durum onay görürse, Europa Güneş Sistemi’nde su buharı fışkırmalarının gözlendiği ikinci cisim olacak.
Texas San Antonio’daki Southwest Araştırma Enstitüsü’nden Lorenz Roth: “Su buzunun nasıl fışkırdığı sorusuna verilecek en basit açıklama yüzeyin altındaki suyun Europa’nın yüzeyindeki kırıklardan süzülerek uzaya patlarcasına fışkırmasıdır. Şimdilik buz yüzeyin altında su okyanusu olduğunu düşünsek de gelecekte Europa’nın buz katmanını delerek inceleyecek araçların yardımıyla uydudaki suyun varlığını ve aynı zamanda potansiyel yaşanabilir bir çevre olup olmadığını da anlayabileceğiz. Bu gerçekten çok heyecan verici” diyor.
2005 yılında NASA’nın Cassini uzay aracı Satürn’ün uydusu Enceladus yüzeyinden püsküren su buharı ve toz jetlerini tespit etmişi. Şimdi Europa’da da benzer hareketliliğe rastlandı.
Hubble’ın Aralık 2012’deki tayfölçerli gözlemleri Europa’daki fışkırmalar için kanıt sağladı. Hubble’ın Uzay Teleskopu Görüntüleme Tayfçekeri (STIS), uydunun güney kutbundaki kutup ışıklarında soluk morötesi ışığı tespit etti. Bu ışıklar Jüpiter’in yoğun manyetik alanından etkilenen oksijen ve hidrojen iyonlarından oluşan su moleküllerinin fışkıran yapı içinden ayırt edilmesine neden olur.
Çalışma ekibinden Almanya Köln Üniversitesi’nden Joachim Saur: “Bu sönük emisyonu görmek için Hubble’ın yeteneklerini kullandık. Görünür ışık altında bu zayıf ışıkları görmek zor olabilir çünkü bunlar jetlerin içinde gizlenir” diyor.
Roth Europa’nın yüzeyinde çizgisel uzun çatlaklardan süzülen su buharının uzaya çıktığı yönünde bir öneri getiriyor. Cassini benzer çatlakların Enceladus’ta olduğunu göstermişti.
Ayrıca Enceladus’ta olduğu gibi Europa’nın jetlerinin yoğunluğunun da uydunun yörünge pozisyonuna göre değiştiği bulundu. Aktif jetlere Europa’nın Jüpiter’den en uzak konumda olduğu zamanlarda rastlanıyor. Buna karşılık araştırmacılar uydunun Jüpiter’e en yakın olduğu konumda bir fışkırma izine rastlamadı.
Bu değişkenliğin nedeni olarak ise Jüpiter’den uzakta çatlakların büyümesi ve yakın konumda ise dev gezegenin kütle çekimi nedeniyle küçülmesi gösteriliyor.
Southwest Araştırma Enstitüsü’nden Kurt Retherford: “Fışkırmalardaki belirgin değişkenlik Europa’nın oldukça esnek bir yeraltı okyanusa sahip olduğu anlamına gelir” diyor.
Europa’ya yönelik yapılacak yeni uzay görevleri ile yeraltı suyunun varlığı ve çatlakların hareketliliği daha net anlaşılabilecek. Bunun için Jüpiter ve özellikle buzlu uyduları olan Ganymade, Callisto ve Europa’nın, 2022’de fırlatılması planlanan JUICE (JUpiter ICy moons Explorer) aracıyla gözlenmesi ve yeni keşiflerin yapılması planlanıyor.
