Uzay ajansları ve özel şirketler bir uzay sorununa çözüm arıyor: uzay enkazları. Kullanılmış uydular, roket parçaları ve çarpışmalardan oluşan çöpler, uzay çağının başlamasından bu yana birikiyor ve son yıllarda sayıları artıyor. Çözüm için yeni önerilen lazer ışınları ve çekici uydular kullanmak için çalışmalar başladı.
Kendini “Uzay sürdürülebilirliğine” adamış olan Astroscale şirketinin genel müdürü Miki Ito: “Birçok uydunun birbiri ardına fırlatılacağı bir çağa giriyoruz. Uzay daha da kalabalık hale gelecek. Böyle devam ederse uzayın artık kullanılamayacağını gösteren simülasyonlar var. Bu nedenle çok geç olmadan göksel ortamı iyileştirmeliyiz” diyor.
Avrupa Uzay Ajansı (ESA), bir uzay aracını devre dışı bırakacak, bir santimetreden daha büyük yaklaşık bir milyon enkaz parçasının Dünya yörüngesinde olduğunu tahmin ediyor.
Ocak ayında bir Çin uydusu Uluslararası Uzay İstasyonunun robotik kolunun sadece beş milimetre yakınından geçti. Çarpsaydı büyük sorunlara neden olabilirdi.
Günümüzde artık GPS, geniş bant ve bankacılık işlemleri uydular yoluyla yapıldığından çarpışmalar Dünya için büyük risk taşıyor.
Tokyo merkezli uydu operatörü ve yayıncısı olan SKY Perfect JSAT’ta mühendis olan Tadaroni Fukushima sorunu küresel çaplı olarak görüyor. “Sabit bir uydu yılda yaklaşık 100 civarı enkaz yaklaşma uyarısı alır” diyor.
Uluslararası “uydu imha yönergeleri”, kullanılmış uyduları “düşme yörüngesine” taşımak gibi kuralları içerir. Ancak uzmanlar enkazdaki artışın bu önlemlerden fazlasına ihtiyaç duyulduğunu düşünüyor.
‘Her derde deva’
Fukushima 2018’de uzay enkazını lazer ışınıyla yeni yörüngeye itecek bir çözüm önerdi. Lazer, genellikle saniyede 7.5 kilometre sürate ulaştığından (bir mermiden çok daha süratli) herhangi bir enkaza değmeden yörüngesinin değiştirilmesi mümkün.
Proje şimdilik deneysel, ancak birkaç araştırma kurumuyla birlikte çalışılarak 2025 baharına kadar uzayda test edilebilir. Burada Japon firmaları, Avrupa ve Amerika Birleşik Devletleri’ndeki bazı firmalar konuyla ilgili.
Astroscale’nın bir diğer çözümü ise hizmet dışı uyduları mıknatıs yöntemiyle toplayabilen bir “uzay çekici kamyonu” üretmek. Firma geçtiğimiz yıl bunu başarıyla test etti. ESA ile sözleşmesi olan firma 2024 yılına kadar kinci bir test yapmayı planlıyor.
Enkaz üretmeyen uydular üretilmesi de çözümlerden biri.
Kyoto Üniversitesi ise bir roketle yörüngeye oturup, Dünya’ya düştüğünde yanacak olan ahşap uydu tasarlıyor. Projenin henüz başındalar ve Mart ayında kozmik ışınların ahşaba nasıl etki ettiğini ölçmek için Uluslararası Uzay İstasyonuna tahta parçaları gönderildi.
Uzay ajanslarının konuyla ilgili kendi programları bulunuyor. JAXA üç tonun üzerindeki büyük enkazlara odaklanmış durumda.
ABD merkezli Orbit Fan ve Avustralya’daki Neumann Space başta olmak üzere bazı firmalar ise uyduların ömrünü arttırmak için yörüngede yakıt ikmali yapmayı öneriyor.
Uzay enkazları büyük bir sorun ve çözümü de o kadar karmaşık.
Ek okuma: ESA’nın Uzay Raporu
