ESO’nun (Avrupa Güney Gözlemevi) VLT (Çok Büyük Teleskop) üzerindeki Visir aletini kullanan gökbilimciler üst dev İkizlerevi (Betelgeuse) yıldızını saran karmaşık ve parlak bulutsunun öncekilerden daha ayrıntılı bir görüntüsünü elde ettiler. Yıldızdan başlayan devasa yapı yıldızı adeta bir alev gibi sararak çevresini kuşatıyor.
Kırmızı üst dev İkizlerevi, Avcı (Orion) takımyıldızında bulunan gökyüzünün en parlak yıldızlarından biridir. Yıldızı Güneş Sistemi’ne oturtmaya kalkarsak Jüpiter’in bulunduğu bölgeye kadar ki alanı -ya da Dünya yörüngesinin dört buçuk katı kadar- kaplar. VLT görüntüsünde yıldızın yüzeyinden 60 milyar km -Güneş-Dünya uzaklığının 400 katı- kadar uzaklığa erişen geniş bir bölgeyi kaplayan bir bulutsu olduğu görülüyor.
İkizlerevi kırmızı süperdev bir yıldızın hayatının son aşamasına girmiş yıldızlardan birini temsil eder. Yıldızın ömrünün bu son dilimlerinde uzaya çok yüksek hızlarla madde attı -yıldızın son 10 000 yıl içinde uzaya attığı madde miktarı yaklaşık Güneş kütlesindedir.-
İkizlerevi’ni saran madde aslında iki farklı süreçten geçti. İlki VLT’deki NACO aleti [1] yardımıyla gözlenen ve yıldızın yüzeyinden boşluğa uzanan (merkezdeki daha küçük bulutsu) gazın oluşturduğu yapı. Diğeri yıldızın atmosferinden dev balonlar şeklinde yayılan güçlü diğer yapı (sanki bir kapta kaynayan suyun oluşturduğu kabarcıklar gibi-eso0927)
Visir ile kızılötesi ile gerçekleşen yeni çalışmada dış bulutsu yapıların yıldızın merkezine yakın yerdeki daha küçük bulutsu yapıya bağlı olduğunu gösteriyor. Çok parlak olan İkizlerevi bu bulutsuyu görünür ışık altında göstermez. Görülen maddenin şeklinin asimetrik olması ise yıldızın simetrik bir şekilde madde püskürtmediğini gösterir.
Yeni görüntüyle birlikte burada büyük bir olasılıkla silisyum, alüminyum ve tozun olduğu ortaya çıkıyor. Bu ise Dünya gibi karasal gezegenlerde bulunan madde formlarıyla aynıdır. Uzak bir geçmişte Dünya’daki silisyumun İkizlerevi benzeri büyük bir yıldızın patlamasıyla geldiği ve Güneş Sistemi’nin yıldızdan kalan maddeyle oluştuğu düşünülüyor.
Birleştirilmiş görüntü önceki NACO gözlemlerini kapsamaktadır. Görüntünün ortasındaki küçük kırmızı daire dört buçuk Dünya-Güneş uzaklığı kadardır ve yıldızın görünen yıldızını simgeler. Siyah disk ise parlak kısmı maskeleyerek daha sönük bulutsuyu görebilmek için uygulanmıştır. Visir görüntüleri kızılötesi filtreyle alınmış ve uzun dalga boylu ışıma için kırmızı ve daha kısa dalga boylu ışıma içinse mavi filtreler ile elde edilmiştir. Görüş alanı 5,63 x 5,63 yay saniyesidir.
Not: Filmi izleyebilmeniz için bilgisayarınızda Quick Time yüklü olmalıdır.
Notlar
[1] NACO, Nasmyth Uyarlanabilir Optik Sistem (NAOS) ve Yakın Kızılötesi Görüntüleme ve Tayfçekeri’ni (CONICA) birleştiren bir araçtır.
