İki yıldız çevresinde dolanan bir gezegen Hubble uzay teleskopu ile mikromercekleme yöntemi yardımıyla onaylandı. Gezegen ilk kez 2007 yılında gözlenmiş ve adaylar arasına alınmıştı.
Bilinen ötegezegenlerin büyük bir kısmı tek yıldızın çevresinde dolanır. İki yıldız çevresinde dolanan şimdiye kadar sadece birkaç gezegen keşfedilmiştir. Bu çoklu sistemlerin büyük bir kısmı NASA’nın Kepler uzay gözlemevi yardımıyla bulunmuştur [1] .
OGLE adlı projeyle gökyüzünde mercekleme etkisi yardımıyla uzak cisimler ortaya çıkarılır. Kütle-mercekleme etkisi ilk kez Einstein tarafından dile getirilmiştir. Buna göre uzak bir cisimden yayılan ışınlar büyük kütleli cismin yakınından geçerken, uzay-zamanın eğriliği nedeniyle yolundan sapar. Bu da uzaktaki cisme dürbünle bakıyormuşçasına daha yakın görünmesine neden olur. Olaya mikro-mercekleme etkisi adı verilir [2].
OGLE gözlemlerinde OGLE-2007-BLG-349 adlı gezegen ise iki yıldızdan gelen bir dizi ışığın bükülmesiyle keşfedildi [3]. Veriler hem Hubble hem de OGLE ile sağlandı. Böylece çoklu veri sistemiyle gezegenin varlığı onaylandı.
Çalışma ekibinden Andrzej Udalski: “OGLE ile 17 binin üzerinde mikro-mercekleme olayı gözledik. Ancak bu olaya bir gezegen sisteminde ilk kez tanık oluyoruz” diyor.
Bu öncü keşif bazı ilginç olasılıkları da ortaya koydu. Kepler daha küçük yörüngelerde dolanan gezegenleri tespit etme yeteneğine sahipken, mikro-mercekleme yöntemiyle çok daha uzak mesafelerde dolananlar keşfedilebilmektedir.
Almanya Astronomisches Recheninstitut’den Yiannis Tsapras: “Bu keşif ikili mercekleme olayına işaret ettiğinden gözlem stratejilerimizi gözden geçirmemiz gerektiğini göstermektedir. Dolayısıyla önemli bir keşifle karşı karşıyayız” diyor.
Mikro-mercekleme olayı ile Hubble gibi teleskoplarla keşfi zor gezegenlerin görülmesinin mümkün olduğu ortaya çıkmıştır.
Notlar
[1] Geçiş sırasında gezegen yıldız ile gözlemci arasında hareket eder. Bunun sonucunda yıldızın alınan ışığında bir miktar azalma gerçekleşir.
[2] Işık kaynağı ile gözlemci arasına giren başka cisim ışığın yolunu değiştirir. Mikro-mercekleme olayı kütle çekimi, mercekleme olayının zayıf şeklidir. Güçlü bir mercek etkisi ile alınan görüntülerde daha bozuk yaylar görülür. Mikro-mercekleme olayı uzak cismin parlaklığına göre değişir.
[3] OGLE kütle çekimi, mikro-mercekleme kullanılarak karanlık maddeyi tarayan, 1992 yılında kurulmuş Polonya temelli bir projedir. Birkaç ötegezegen bu proje yardımıyla keşfedilmiştir.
