Bakmasını bilenler gökyüzünde birçok güzelin olduğunu bilir. Milyonlarca yıldızı olandan milyarlarca olanına yani küçüğünden büyüğüne gökadalarda bu güzellerdendir. Bunlar arasında bize kendini neredeyse süsleyerek gösteren bazı gökadalar ise güzelliklerini adeta konuşturur. Biri uzay teleskopu olan Hubble diğeri ise yerdeki en büyük teleskoplardan VLT’nin elde ettiği iki muhteşem gökada görüntüsüyle sizi başbaşa bırakıyorum.
Hubble arşivlerinden çıkan bu güzel görüntü sarmal gökada NGC 4517’ye ait. Samanyolu’ndan biraz büyük olan gökadayı çok parlak bir yıldızla taçlandırılmış şekilde kenarından görüyoruz. Parlak yıldızın nedeni ise bize gökadadan çok daha yakın olması.
Başak takımyıldızında yer alan NGC 4517, bizden yaklaşık 40 milyon ışık yılı uzaktadır. Hubble’ın bu görüntüsünde görülmeyen merkezi oldukça parlaktır. Bu da gökada merkezleri çevresindeki küresel kümeler, yıldız kümeleri ve yörüngeki uydu cisimlerinin çalışılmasını kolaylaştırır.
Gökada ilk kez 1784 yılında William Herschel tarafından parlak bir yıldızın altında keşfedildi. Elbette Herschel’in bilmediği sönük süt lekesi gibi gördüğü cismin bir sarmal gökada olmasıydı.
Görüntü telif hakkı: ESA/Hubble & NASA
Karşıdan görünen bir sarmal gökadanın güzelliği bir başkadır. Bu da öyle görkemli bir görsel. Berenisin Saçı’nın güneyinde yer alan büyük gökada Messier 100 (M100) 55 milyon ışık yılı uzaklıkta yer alan sarmal bir gökadadır.
M100 çok net görülen sarmal kolları ve merkezindeki çubuksu yapıyla SAB türü bir gökadadır. Görüntüde kolayca görülmeyen çubuksu yapı farklı dalga boylarında kendini göstermektedir.
Bu ayrıntılı görüntü aynı zamanda böylesi bir gökadadaki beklenen ana özellikleri de gösterir: büyük kütleli yıldızların yaydığı enerjiden dolayı gözlenen kırmızı lekeler, hidrojen bulutları içinde saklanan yaşlı yıldızların ışığıyla parlayan sarı merkezi bölge ve gökada kollarında ışığın geçemediği tozla örtülü siyah bölgeler.
M100, 2000 dolayında sarmal, eliptik ve düzensiz gökadaların oluşturduğu, Samanyolu’nun bulunduğu Yerel kümeyi de içine alan Başak süper kümesinde bulunuyor. Görüntü Avrupa Güney Gözlemevi’nin (ESO) Şili’deki Paranal Gözlemevi’nde yer alan Çok Büyük Teleskopu (VLT)’ndaki FORS aleti ile kırmızı, mavi ve yeşil filtreler ile elde edildi.
Görüntü telif hakkı: ESO
