Florida Üniversitesi’ndeki gökbilimciler 190 ışık yılı uzaklıktaki HD 80606b adlı dev gezegenin atmosferinde potasyum olduğunu keşfettiler.
Florida Üniversitesi Astronomi doktora öğrencisi Knicole Colón: “Bu yöntem Jüpiter boyutlarındaki bir gezegen için çok iyi çalışır. Aynı yöntemi daha küçük gezegenlere uygulayarak, biraz da çabayla, onların atmosfer bileşenlerini de bulmak istiyoruz” diyor.
Rastlantı sonucu olarak Exeter Üniversitesi’nden David Sing yöneticiliğindeki başka bir grup 485 ışık yılı uzaklıktaki bir başka dev, XO-2b gezegeni atmosferindeki potasyumu algılamak için aynı yöntemi kullandı.
Her iki gezegen de dünya ile karşılaştırılamayacak kadar yüksek sıcaklıklara sahiptir. HD 80606 b, 1200 C derece ve X0-2b ise 930 C derece sıcaklığındadır. Bu sıcaklıklar potasyumun buharlaşması için yeterlidir.
Bu gözlemler ile gezegenlerin atmosferlerinde neler olup biteceğini ön gören bilgisayar modelleri birbirine uyumludur. Bu yöntemler bir ötegezegende yaşam izi bulunması için de kullanılabilecektir.
Florida Üniversitesi’nden Colón’un danışmanı olan Eric Ford: “Gözlemde dar-bant geçişi tayf ölçümüyle algılanır ve atomların arasından geçen ışık ölçülür. Böylece bir gezegenin atmosferinde hangi elementlerin olduğu ortaya çıkarılabilir” diyerek ek bilgi veriyor ve devam ediyor:
“Bu yöntem Dünya’dan geçiş yapmak üzere olan gezegenler için kullanılabiliyor. Sayısı 500’e yaklaşan gezegenlerin bir kısmının yıldızının önünden yaptığı geçiş görüntülenebilir.”
Geçiş yönteminde uygulanan tayf ışıkölçümü şu şekilde çalışır: Gezegen atmosferi yıldızından gelen ışıkla aydınlatılınca gökbilimciler buradaki ışığı ölçerler. Alınan ışığın imzasında her elementi tanımlayan çizgiler bulunur. Bu inceleme sonucunda gezegen atmosferinin hangi elementlere sahip olduğu çıkarılır. İşte iki ötegezegen atmosferindeki potasyumda böylesi bir yöntemle bulundu.
Araştırmacılar veriler için yeryüzünün en büyük teleskoplarından Gran Teleskopu!nu kullandılar. Teleskop dünyanın gökyüzü gözlemi için en uygun yerlerinden olan Afrika’nın kuzey batısındaki Kanarya Adaları’nda bulunuyor. Teleskop 35 metrelik bir aynaya sahiptir.
Ford: “Her iki çalışma ekibinden gelen sonuçlar yöntemin başarılı olduğunu gösteriyor. Bu keşifler bizi ilerisi için cesaretlendirdi. Biz hala bu aletin daha neler yapabileceğini tam olarak bilmiyoruz” diyor.
2002 yılında Hubble Uzay Teleskopu HD 209458 b’de sodyum benzeri bir element olduğunu keşfetmişti. O zamandan bu yana sadece bir gezegende daha sodyuma rastlandı. Colón, gezegenlerin atmosfer bileşenlerinin anlaşılması için başka dev gezegenlerde de potasyum aramaya devam etmeyi planlıyor. Colón, bu konuda Kepler Uzay Teleskopu’nun kendisine yardımcı olacağını umuyor:
“Kepler görevi de olmak üzere birçok görevle er ya da geç dünya benzeri gezegenler bulunacaktır. Bu gezegenlerin atmosferlerinde metan, su buharı gibi yaşamsal gazlar da bulunabilir.”
Kaynak: Science Daily
