Siyah derin boşluk içinde parlak başıyla iri bir kozmik kuyruk Hubble Teleskopuna yakalandı. İribaş gökadalara ender rastlandığından yerel evrende görmek ve gözlemek oldukça zordur. Hubble’ın LEDA 36252 gökadası çalışmasının bir örneği olan adlı bu görüntü, İribaş gökadalarının gizemli özelliklerini araştırmak amacıyla oluşturulmuştur.
Bir gökada evrenin derin boşluğunda hareket eder. Genelde sarmal ve eliptik gökada olmak üzere iki ana tür gökadaya rastlansa da diğer gökada çeşitlerine de yer yer rastlanır. Bunlardan biri de NASA/
ESA Hubble Uzay Teleskopu ile Geniş alan Kamerası-3 (WFC3) ile çekilmiştir.
LEDA 36252 ya da Kiso 5639 adıyla bilinen gökada, parlak ve büyük kafası ile uzun kuyrukları olan kurbağa yavrusunu anımsatır [1]. Bu sıra dışı gökadalara yerel evrende 20 tane rastlanırken evrenin tamamında 10000 dolayında iribaş gökadası olduğu sanılmaktadır.
LEDA 36252’ye ait bir görüntü gökadanın özelliklerini belirlemek için üretildi [2]. Bu ilginç cisimlerdeki kozmik gazın yıldız patlamalarını ve oluşumlarını, küresel yıldız kümelerini incelemek için ideal bir gökadadır.
İribaş gökadalar genellikle erken evrende rastlanmış olsa da günümüz modern gökadalarının fosilleridir. LEDA 36252’de kuşkusuz bunlardan biridir.
Ancak LEDA 36252 ile bazı beklenmeyen sonuçlara da ulaşılmıştır: Başı yaklaşık 10000 güneş kütlesine eşdeğer genç yıldızlardan oluşmaktadır. Bu yıldızlar büyük kümeler halinde toplanmış ve üstelik ağır metallerden ziyade hidrojen ve helyumdan oluşmuşlardır. Sadece yakın geçmişte yıldızların füzyon tepkimeleriyle zenginleştirilmiş gaz oluşmuştur. Ortamdaki ilkel gaza eklenen bu gaz kütlelerinin yıldız oluşumlarını tetiklediği düşünülmektedir.
Ayrıca uzun kuyruk ve iri kafada görülen parlak mavi yıldızlar, dağınık durumda en az dört yıldız oluşum bölgesinin varlığını işaret etmektedir. Bunlar kafadan daha yaşlıdır.
LEDA 36252 gözlemleri kafadaki deliklerden püsküren güçlü yıldız rüzgârları ve süpernova patlamalarının belirtilerini göstermektedir. Yer yer gözlenen ipliksiler kozmik iribaşın ana gövdesine uzanan gaz ve tozdan oluşmaktadır.
Bu görüntü WFC3 ile morötesi, optik, H-alfa ve kızılötesi dalga boyundaki gözlemlerin birleştirilmiş sonucudur.
Notlar
[1] Geçmişte bir başka İribaş Gökadası Hubble ile görüntülenmişti. Başı sarmal görünümde olan gökadanın ince ve uzun kuyruğu bulunduğundan farklı bir görünüm içindedir.
[2] Bu çalışma “The Astrophysical Journal’da” D. Elmegreen ve arkadaşları tarafından “Hubble Space Telescope Observations of Accretion-Induced Star Formation in the Tadpole Galaxy Kiso 5639” başlığıyla yayınlanmıştır.
