NASA’nın Hubble Uzay Teleskopu’ndan alınan görüntülerle elde edilen filmlerle daha önce görülmemiş ayrıntıda genç yıldızlardan fışkıran gaz ve enerji jetleri gösterilerek yıldızların doğum süreçleriyle ilgili ayrıntılar sağlanıyor.
Jetler yeni oluşan yıldızların çevresindeki gazın yan ürünü olup uzayda zıt yönlerde saniyede yaklaşık 100 km’lik hızla yayılırlar.
Hubble’ın keskin görüş yeteneği gökbilimcilere birkaç yıl içinde jetlerde görülen değişiklikleri görmeye izin verir. Gökbilimde bu süreçler insan ömründen daha uzun süreçler içinde değişebilir.
Houston, Texas Rice Üniversitesi’nde gökbilimci Patrick Hartigan liderliğindeki bilim insanları, üç genç yıldızdan uzaklaşan jetleri içeren filmi oluşturmak için Hubble’ın 14 yıllık yüksek çözünürlükteki görüntülerini kullandılar.
Jetler içinde daha önce görülmemiş ayrıntıda parlama ve parlak ok uçları oluşurken, zamanla hızla hareket eden madde arasındaki çarpışmalar üzerinde gaz bağları içerdiği farkedildi. İkiz jetler, bahçe hortumundan fışkıran suyun sürekli akışı gibi akış halindedir.
Hartigan: “İlk kez bu jetlerin zaman atlamalı filmlerini izleyerek kendi çevresiyle nasıl etkileşimde olduğunu anlayabiliyoruz. Bu etkileşimler genç yıldız formlarının hangi ortamlardan nasıl etkilendiğini de gösteriyor. Bu gibi filmler ile daha önce anlayamadığımız etkileşimleri, bilgisayar benzetimleri ve laboratuar deneyleri tarafından üretilen jetleri karşılaştırarak anlıyoruz” diyor.
Jetler aktif yıldız oluşumunun sadece 100 000 yıl süren kısa dönemli aşamasında oluşuyor. Gökbilimciler yıldız oluşum sürecinde yıldızın jetleri nasıl saldığını tam olarak bilmiyor. Jetler manyetik alanlarla uyum içinde olduğu görülüyor. Bu parlayan maddenin hızla dönmesi ise açısal momentum ile olur. Madde yıldızın yoğunlaşmasına izin verecek şekilde büyür ve ön yıldızın beslemesini yavaşlatır.
Hartigan ve arkadaşlarının çalışmasına neden olan Herbig-Haro (HH) nesneleri, 1950’lerde Guillermo Haro ve George Herbig tarafından belirlendi.
Konuyla ilgili diğer filmler için tıklayın.
