Aralarında Türk Gökbilimci Mükremin Kılıç’ın da bulunduğu bir araştırma ekibi ilginç bir beyaz cüce çifti keşfetti. Beyaz cüceler, Güneş benzeri yıldızların yanmış çekirdeğidir. Gökbilimciler birbirin çevresinde aşırı hızlarla dolanan bir beyaz cüce çifti keşfettiler. Çift birbirinin çevresinde 13 dakika gibi inanılmaz bir sürede dolanırken aynı zamanda da yakınlaşıyorlar. Beyaz cüceler gökbilim için kısa sayılan 900 000 yıl içinde birleşerek süpernova olarak patlayacaklar. Yıldızların bu yakınlaşma dansı ile bilim insanları Einstein’ın genel görelilik kuramını ve bazı tuhaf süpernova kuramlarını da test edebilecek.
İki beyaz cüce saniyede 370 km hızla hareket ediyor. Başka bir ifadeyle bu hız dünyadaki en hızlı jet uçağından 180 kat daha fazla.
Smithsonian gökbilimcilerinden Warren Brown: “Bir yıldızın birkaç dakika içinde saniyelik 750 km’lik hız değişimini teleskopla ölçünce az daha oturduğum sandalye düşürüyordum” diyerek heyecanını anlatıyor.
Beyaz cücelerden birinin büyüklüğü Güneş’in çeyrek kütlesinde ama Neptün boyutlarına kadar sıkışmış kadar. Diğer ise yarı Güneş kütlesinden daha fazla kütleli olmasına karşılık Dünya boyutlarına kadar sıkışmış. Bu beyaz cüceler üzerinden alınacak bozuk para büyüklüğündeki madde 450 kg kadar gelir.
Onların karşılıklı kütle çekimleri nedeniyle küçük yıldızlarda % 3 oranında bir deforme oluşuyor. Aynı şey Dünya’nın başına gelseydi 200 km’lik gel-gitlere tanık olurduk.
Keşif ekibi Arizona Hopkins Dağı’ndaki Whipple Gözlemevi’nde kurulu olan MMT teleskopu ile beyaz cüce çiftini keşfetti. Birbirine çok yakın olan yıldız çiftini ayrıtedebilmek çok zordur. Ancak tayfölçümlerini kıyaslayan Brown ve ekibi yıldızları ayırtetmeyi ve onların göreli hareketlerini hesaplamayı başardı. Bu yıldızlarda her 6 dakikada bir tutulma gerçekleşiyor.
Smithsonian gökbilimcilerinden Mükremin Kılıç: “Bu yıldız sistemi çevresindeki bir gezegende yaşayan canlılar varsa, onlar için 6 dakikada bir yıldızlardan birinin kaybolması müthiş bir ışık gösterisi olsa gerek” diyor.
Bu tutulmalar ölçümlerin daha hassas ve doğru yapılmasını sağlıyor.
Genel görelilik ilkesi hareketli nesnelerin kütle çekimleri nedeniyle uzay-zamanda dalgalanmalar oluşturduğunu ileri sürer. Bu dalgaların daha uzağa enerji taşıması yıldızların birbirine daha yakın ve daha hızlı dolanmaları ile olur.
Ekip üyelerinden Teksas’daki Austin Üniversitesi’nden yüksek lisans öğrencisi JJ Hermes: “Elimizdeki modern cihazlar henüz bu dalgalanmayı ölçemiyor ancak biz bu iki yıldızdan yararlanarak varlığını test edebiliriz. Yıldızlar arasında kütle alışverişi ise henüz görünmüyor. Bu nedenle sistem oldukça temiz ve aranılan bir sistemdir” diyor.
Dünya’nın hareketi nedeniyle Güneş’in arkasında kalan çiftin gözlemleri birkaç ay içinde tekrar başlayacak.
Bazı beyaz cüce çifti modellerde görülen sönük yıldız patlamaları olarak bilinen düşük parlamalı (underluminous) süpernovaların, birleşmeler sonucunda oluştuğu tahmin ediliyor.
Düşük parlamalı süpernovaların kaynağı böylesi sistemler olabilir. Ancak şimdiye kadar bunlardan fazla bulamadık” diyor Brown.
Bu çalışma birçok türü olan süpernovaların, beyaz cücelerin birleşmesiyle oluşan düşük parlamalı süpernova türüne ilişkin kurulan kuramları sınamak için iyi bir sistem olabilir.
