Gökbilim dünyası 13 Haziran gününü takvimde özel olarak işaretledi. Bu, Japonya Hava Ötesi Ajansı’nın (JAXA) Hayabusa keşif aracının yanında bir örnekle dönüş tarihidir. Hayabusa, Dünya’dan 2 milyar km uzaklıktaki Itokawa asteroitini ziyaret etmesi için Mayıs 2003’te fırlatılmıştı. Şimdi bu araç birkaç gün içinde Dünya’ya geri dönecek. Dönerken de yanında asteroitten aldığı örnekleri bilim insanlarına hediye edecek.
Hayabusa aracının tüm görevinde JAXA’ya ayrıca NASA bilim insanları ve nühendisleri de yardımcı olduğundan her iki kurumda da heyecan ortak.
NASA’nın Jet İtici Güç Laboratuvarı’ndan (JPL) Hayabusa ekibi lideri Tommy Thompson: “Hayabusa bir asteroitle fiziksel temasta bulunup tekrar Dünya’ya dönen ilk uzay aracı olacak. Araç 7 yıldır uzayda başarıyla görevini yerine getirdi. Aracın gidiş-dönüş yolculuğunda NASA olarak payımız olduğu için ayrıca mutluyuz” diyor.
9 Mayıs 2003’te fırlatılan Hayabusa, Japonya’nın Kagoshima Uzay Merkezi’nde tasarlandı. Görevi ise, dünyaya gezegensel maddeleri araştırarak yanında örnek madde alarak dönmek olarak belirlenmişti.
510 kg’lık Hayabusa Eylül 2005’te Itokawa asteroitiyle buluştu. Araç 2.5 ay süresince asteroitin yapısını, taşıdığı mineralleri, yüzeydeki yükseklik dağılımını, kütlesini ve asteroite ulaşan güneş ışınımını inceledi. Aynı yılın 25 Kasım’ında ise araç asteroitin yüzeyine indi. Bu, şimdiye kadar bir asteroitin yüzeyine inen ikinci uzay aracıydı. (İlki NASA’nın 12 Şubat 2001’de NEAR Shoemaker (Near Earth Asteroid Rendezvous-Shoemaker) aracının Eros asteroitine inişiyle gerçekleşmişti.) Hayabusa asteroitten örnek almak için uygun yerleri işaretledi.
Artık ayrılık zamanı gelmişti. Hayabusa Ocak 2007’de Itokawa’dan ayrıldı. Önünde uzun ve tehlikeli bir yol vardı. Yolculuğu boyunca çeşitli tehlikelerle karşılaşan aracın, Dünya yüzeyiyle buluşmak için sadece birkaç günü kaldı. Araç 13 Haziran’da Avustralya’ya inişini gerçekleştirecek. Aracın güvenle yere inmesi için hem Japon hem de Amerikalı bilim insanları Hayabusa’nın iniş yörüngesini hesaplayarak herhangi bir tersliğe meydan vermemek için var güçleriyle uğraşıyorlar.
JPL’in Hayabusa görevinden sorumlu ekipten Shyam Bhaskaran, “Biz, Hayabusa görevinde başından bu yana JAXA’yla iletişim halindeyiz. Onlarla birlikte asteroite inişi gerçekleştirdik, şimdi de onlarla birlikte geri dönüş için çalışıyoruz” diyor.
Uzay aracının izlenmesi için Japonya, İspanya, Kaliforniya ve Avustralya’da izleme antenleri kullanılmış. Böylece araçla sürekli iletişim halinde olunmuş.
“Görevimiz aracın hızını dünyadan 200 km yüksekteyken saniyede 12.2 km’ye getirilmesine yardım etmektir. Bu gerçekleştikten sonra aracın ısı kalkanları devreye girerek sürtünme etkisiyle atmosferde parlayarak yere inecektir.”
2 milyar km yol kateden araç için son tehlikeli manevra yere iniş sürecidir. Bu süreç belki de en zor olanıdır. Aracın ısı kalkanlarının zarar almadığından ve iniş için gerekli hıza sahip olması gerekiyor.
NASA, SETI Enstitüsü Ames Araştırma Merkezi’nden Moffett Field: “Bu, tarihte yüksek hızla yere indirilmeye çalışılan ikinci araçtır. Aracın inişi, bu uç noktaya varış hızı, aracın ısı kalkanının karşılayabileceği yüksek ısınmayı ve ısı yüklerini karşılayabilecek durumda olmasına bağlı. Araç bu noktadan sonra tek başına kalacak. Bu noktadan sonra yapabileceğimiz tek şey beklemek” diyor.
Hayabus’nın dönüşü Mars’a gerçekleştirilecek olası dönüşü olan görevler için de önemli. Bu sayede bilim insanları tecrübe kazanmayı ve olası tersliklerin neler olabileceğini hesaplayabilecekler.
Kaynak: NASA
Çok heyecan verici. Helal olsun bu kadar uzak mesafede bir uzay aracını kontrol etmek. Bir de dünyaya sağ salim getirirlerse valla adamlara helal olsun. O mühendislerin arasına gireceğim bir gün. Bekle beni İTÜ Uzay Müh..Bekle gelicem…:):)