Son zamanlarda NASA’nın Merak olarak bilinen Mars Bilim Laboratuarı’nın Mars yüzeyine inişi için gereken desteği sağlayan ESA’nın Mars Express yörünge aracı asıl görevi olan jeolojik ve atmosferik yapı incelemelerine geri döndü.
Araç, Mars kabuğunun derinliklerine inen 120 km genişliğindeki Hadley Krateri’nin görüntüsünü yayınladı. Ana kraterin içinde sonradan oluşmuş ve 2600 mkadar derine inen kraterler görüntüde göze çarpıyor. Görüntü, batıdaki Al-Qahira Vallis’in içinde kuzeyde genç ovalar ve güneyde dağlık bölge arasındadır. Mars Express bu görüntüyü 9 Nisan 2012’de almıştır.
Aslında İngiliz bir avukat olan George Hadley (1685-1768), “Hadley hücresi” adlı keşfiyle bilinir. Bu kavram Dünya atmosferindeki ısı ve nemin yüksek enlemlerdeki tropik bölgelere nasıl ulaştığını açıklar.
Görüntüler lav ve tortu yoluyla oluşan Hadley Krateri’nin daha sonra büyük asteroitler ve/veya kuyrukluyıldızlar ile birden fazla darbeye uğradığını gösteriyor.
Bu etkiler sonucunda oluşmuş üç büyük krater ise ana kraterin kuzeyinde ve merkeze yakın olanında ve onun da içinde bir tane olmak üzere görülüyor.
|
|
|
Krater duvarlarının yükseltisi ise diğer görüntüde (üst sol) açıkça ortaya çıkarılmış. Kraterler arasındaki yükselti farklılığı ise erozyon hareketi ile açıklanabiliyor. Kütle çekimi nedeniyle çarpma sonucunda yüksekten aşağı doğru toprak kayması gerçekleşmiştir.
Kütle hareketleri başta, depremler, erozyon ve buzlu yamaçlarda su ve kaya akışı gibi bir dizi işlem ile gerçekleştirmiş olabilir.
Mars jeolojisini inceleyen bilimcilerin ilgisi özellikle küçük kraterlere yönelik. Bu kraterlerin merkezindeki çukurlar, buradaki su birikintisinin zamanla buharlaştığını gösterir niteliktedir. Bu da yüzey altında hala su olduğuna delil olarak öne sürülmektedir.
Buna göre, krater oluşumu sonrasında ortaya çıkan su toprakla karışarak çamur oluşturarak yüzeye yayılmıştır.
Bilimciler kraterler arasındaki derinlik farklılığından hareketle, yüzeyin yüzlerce metre altında da buz olduğuna inanıyor.
Hadlery Krateri’nin duvarları ve içi Mars kabuğunun derinlikleri hakkında önemli bilgiler vermektedir. Şu anda Kızıl Gezegen’de görev yapan robotlar bu öyküyü araştırmaya devam ediyor.
