Güneş sisteminden 4000 ışık yılı uzaklıkta bir beyaz cüce çevresinde dolanan Yer benzeri bir gezegen keşfedildi. Güneş bir beyaz cüceye dönüştüğünde Yer Mars yörüngesinin ötesine göç ederek donmuş yüzeyi olan bir gezegen haline geleceği düşünülüyor. Keşfedilen sistem bu teze ilişkin önemli bilgiler sağlayacak.
Kaliforniya Üniversitesi liderliğindeki bir gökbilimci ekibi Hawaii adasındaki Mauna Kea’daki W.M. Keck Gözlemevini kullanarak keşfettikleri uzak gezegen sistemi, Güneş-Yer sisteminin geleceğine ışık tutuyor. Beyaz cüce Güneş’in yarı kütlesinde olup Yer büyüklüğündeki gezegeni yıldızdan, Yer yörüngesinin iki katı uzakta bulunuyor.
Yer’in gelecekte başına gelecekler muhtemelen bu gezegen gibi olacak. Güneş Merkür ve Venüs’ü yutarak Yer’in şimdiki yörüngesinden de öteye genişleyerek şişecek. Güneş kırmızı dev haline gelirken kütlesi azalacak ve gezegenler daha uzak yörüngelere taşınacak. Sonunda kırmızı devin dış katmanları uzaya atılıp geride yaklaşık Yer büyüklüğünde ancak yıldızın kütlesine sahip yoğun bir çekirdek bırakacak. Yer, beyaz cüce adı verilen bu kalıntının şimdiki yörüngesinin iki kadar uzakta dolanmaya devam edecek.
Nature Astronomy dergisinde çevrimiçi yayımlanan keşif, Güneş gibi anakol evresinde olan yıldızların kırmızı dev evresinden beyaz cüceye geçişi sonrası çevresindeki gezegenleri nasıl etkilediğini ortaya koyuyor. Bazı çalışmalara göre Güneş bu süreci 1 milyar yıl içinde başlatacak. Bunun ardından Yer okyanusları buharlaşacak ve gezegenimiz Güneş tarafından yutulmazsa, şimdiki yörüngesinin iki katı uzaktaki konumuna taşınacak.
Güneş yaklaşık 8 milyar yıl sonra dış katmanlarını uzaya dağıtarak geride parlayan bir küre -beyaz cüce- bırakacaktır. Kalan cisim yarı Güneş kütlesinde olup Yer’den daha küçük bir hacime küçülecektir.
Çalışmanın başyazarı Keming Zhang: “Yer’in 6 milyar yıl içinde kırmızı deve dönüşecek Güneş tarafından yutulup yutulmayacağına dair bir fikir birliği yok. Her durumda gezegenimiz önümüzdeki bir milyar yıl daha yaşanabilir olacak. Ancak bu noktadan sonra okyanuslar buharlaşacak ve kırmızı dev tarafından yutulma riskiyle karşı karşıya gelecektir” diyor.
Keşfedilen gezegen sistemi değişime uğramış bir gezegen örneğini vermektedir. Sönük beyaz cücenin yaşam alanının oldukça dışında bulunan gezegenin yaşam barındırması mümkün değil. Ancak yıldız beyaz cüceye dönüşmeden önce yani Güneş benzeri yıldız aşamasındayken, gezegen yaşam dostu koşulları sunuyor olabilir.
“Kırmızı dev aşaması boyunca Yer’de yaşamın devam edip etmeyeceği bilinmiyor. Ancak bu aşamada Yer’in Güneş tarafından yutulmayacağını biliyoruz. Başlangıçta Yer ile benzer özellikler gösteren gezegen, yıldızının kırmızı dev aşamasından sonra sağ çıkan önemli bir örnektir.
Mikro Mercek Etkisi Yıldızı Bin Kat Parlaklaştırıyor
Gök ada merkezindeki çıkıntıya yakın konumda yer alan sistem, 2020 yılında daha uzaktaki bir yıldızın önünden geçerken, o yıldızın ışığını 1000 kat arttırarak gökbilimcilerin dikkatini çekti. Sistem arka plandaki yıldız ışığını odaklayıp büyüten bir mercek gibi davrandı.
Mikro mercekleme adı verilen teknikle keşfedilen sisteme, Güney Yarımküre’deki Kore Mikro Mercek Teleskop Ağı tarafından tespit edildiği için KMT-2020-BLG-0414 adı verildi.
Sistem, yaklaşık yarı kütlesinde olan bir yıldız, Yer büyüklüğünde bir gezegen ve 17 Jüpiter kütlesinde oldukça büyük bir gezegenden -muhtemelen kahverengi cüce- oluşmaktadır. Kahverengi cüceler, çekirdeklerinde nükleer füzyonu başlatmak için gerekli kütleye ulaşamamış, yıldız ile gezegen arasındaki sınıfta olan cisimlerdir.
Analiz ayrıca Yer benzeri gezegenin yıldızdan 1 ile 2 astronomik birim uzakta olduğunu ortaya çıkardı. Bu uzaklık Yer ile Güneş arası uzaklığın yaklaşık iki katıdır.
